BUGÜN, KIBRIS’TA İLK ENOSİS İSYANININ 203. YILDÖNÜMÜ.
Sabahattin İsmail
Kıbrıs’ta ilk silahlı ENOSİS kalkışmasının, ada daha Osmanlı idaresinde iken 9 Temmuz 1821’de gerçekleştiğini ve bugün bu kalkışmanın 203. yıldönümü olduğunu bilir miydiniz?
Bilmeyenler için anlatayım:
MEGALİ İDEA, (BÜYÜK ÜLKÜ), başkenti İstanbul olacak büyük Bizans İmparatorluğu’nun (Yunanlılar göre HELEN İmparatorluğu’nun ) yeniden kurulmasını öngören, Yunanlıların ebedi milli hedefidir.
İlk MEGALİ İDEA haritası Yunanistan’ın milli şairi Rigas Ferreros tarafından 1791 yılında Viyana’da çizildi ve 1796 yılında Bükreş’te basıldı.
MEGALİ İDEA, önce Yunanistan’ın bağımsızlığının elde edilmesini, ardından Girit, 12 ada, İmroz, Bozcaada, Kıbrıs, İzmir ve çevresinin, tüm Batı Anadolu ve Ege kentlerinin, İstanbul’un ilhakını ve Karadeniz’de başkenti Trabzon olacak Pontus Rum devletinin yeniden kurulmasını içermektedir
Bu hedeflerin çoğuna 200 yılda ulaştılar.
Kıbrıs’ta Türk Halkı, Anadolu’da Atatürk önderliğindeki Türk ulusu tarafından durduruldular. Ne ki vazgeçmediler. Tüm hedeflerine ulaşmak için çalışmaya devam ediyorlar, edecekler... .
ENOSİS sloganını ilk kez, 100 yıl süren GİRİT’İN İLHAKI mücadelesinde kullandılar. Başarınca, Kıbrıs’ın ilhakı mücadelesinin sloganını da, ENOSİS olarak belirlediler.
Osmanlı Devleti’ne karşı ilk isyan hareketi 1820'de, Eflak’ta, Aleksandır İpsillanti önderliğinde başladı. Haziran 1821’de isyan Mora yarımadasına yayıldı. Tripoliçe ve Patras’ta, her yaştan 30 bin sivil Türk katledildi.
İstanbul’daki Patrikhane Patriğinin, isyanı örgütleyen Etniki Eterya örgütünün üyesi olduğu ve Rumları isyana kışkırttığı belirlenince, Patrik Gregoryas ile birkaç metropolit Padişah Il. Mahmut'un buyruğuyla idam edildi.
KIBRIS’TA KALKIŞMA
Etniki Eteriya'nın bir şubesi de Kıbrıs’ta açıldı. Kıbrıs Başpiskoposu Kiprianos, Osmanlı’ya karşı faaliyetler içindeydi.
Yunan ayaklanmasını örgütleyen bir diğer örgüt olan Filiki Eterya liderlerinden Konstantin Kanaris ( sonradan Yunanistan’ın 2. Başbakanı), 19 Haziran 1821’de Kıbrıs’a gelerek isyan propagandası yaptı, ENOSİS bildirileri dağıttı.
Kanaris Yunanistan’daki isyancılara götürmek üzere para, silah, yiyecek ve adam topladı. Kıbrıs Başpiskoposu Kiprianos ile birlikte bir ayaklanma Planı hazırladı, kiliselere silah depolandı. Sonra Yunan isyanına katılacak 132 Rum ile birlikte adadan ayrıldı
Kiprianos, çeşitli bölgelerdeki kiliselere mektuplar göndererek ayaklanmanın nasıl olacağını duyurdu. Ne ki, DAĞ kazasına bağlı Ayayanni köyü sakinlerinden Dimitri Zımmi, (kitaplarımda tam metnini ve küpürünü de yayınladığım) bir ihbar mektubu ile isyan planını Vali Küçük Mehmet’e bildirdi.
İhbar mektubuna göre “9 Temmuz 1821 Paskalya gecesi saat 18.00’de Lefkoşa’da top atışı yapılacak, top atışı ile birlikte bütün Hıristiyanlar kiliselerden alacakları silahlarla Lefkoşa’ya hücum edecekler, bütün Türkleri katledecekler ve ENOSİS’i gerçekleştireceklerdiVali, Küçük Mehmet, Suriye üzerinden gönderilen 3000 Osmanlı askerinin de desteği ile isyanı bastırdı. Kiliselere yapılan baskınlarda depolanan silah, cephane ve barutları ele geçirdi. Padişah 484 isyancının idamı için ferman göndermesine karşın, sadece, isyanın elebaşılığını yapan 8 Rum papaz, bugün Atatürk meydanı olan yerdeki dut ağaçlarına asılarak idam edildi.
9 Ağustos 1821’de idam edilenler şunlardı:
1) Başpiskopos Kiprianos
2) Kitium Manastırı Başpapazı İosif
3) Muhasebecisi Stavru Dasitheos,
4) Ayios İouannu Manastırı Başpapazı Hrisostomos Neofitos,
5) Tur’i Sina Manastırı temsilcisi Lavrenthios,
6) Omorfo Manastırı Başpapazı Hristoforos,
7) Başpiskopos’un kardeşi Hacı savva,
8) Limasol Aya Napas Kilisesi Başpapazı Yanuzis
İLK ENOSİS BİLDİRİSİ
İdamdan kurtulup Roma’ya kaçan papazlar ise, Aralık 1821’de tarihteki ilk ENOSİS bildirisini yayınlayarak, İLHAK için Avrupa’nın desteğini talep etmişlerdi.
Rumların ilk ENOSİS PLEBİSİTİ de bu ayaklanma girişiminin 100. Yıldönümü olan 25 Mart 1921’de yapılmış ve alınan ENOSİS kararı sömürge yönetimine iletilmişti.
Bu plebisitten 10 yıl sonra, 21 Ekim 1931’de, ENOSİS için bu kez İngiliz yönetimine karşı ayaklandılar. Ancak günler süren çatışmalar sonucu isyan bastırıldı ve tüm siyasi faaliyetler yasaklandı. Kavanin Meclisi kapatıldı.
1949 yılında AKEL tarafından başlatılan ikinci ENOSİS PLEBİSİTİ, daha sonra kiliseye devredildi. 15 Ocak 1950’de kiliselerde imza toplamak suretiyle ikinci ENOSİS PLEBİSİTİ yapıldı ve Rumların yüzde 96’sının ENOSİS istediği Dünyaya duyuruldu
Bunu 1 Nisan 1955’de EOKA’nın ENOSİS için silahlı faaliyete geçmesi, 21 Aralık 1963 ‘de ENOSİS öngören AKRİTAS SOYKIRIM PLANI çerçevesinde Türklere saldırılar, adaya 20 bin Yunan askerinin çıkarılması, 15 Temmuz 1974 ‘de ENOSİS amaçlı Yunanistan – EOKA B darbesinin yapılması ve İFESTOS Soykırım Planı çerçevesinde ada genelindeki Türk bölgelerine yapılan saldırılar izledi.
HALA DEVAM EDİYOR
Türk Barış Harekatı sonucu amacına ulaşamayan ENOSİS hareketi, değişen koşullara uyarlanarak siyasi mücadele ile, Türk Halkına uygulanan Ambargolar ve uluslararası tecritle, 5. Kol faaliyetleri ile ve ABD/AB/İngiliz desteğiyle hedefine ulaşmaya çalışmaktadır
İşgalci ve gayrı meşru Rum yönetiminin, “Türk Halkını da temsil eden tüm Kıbrıs’ın tek meşru hükümeti” sıfatıyla AB’a alınmasından sonra, ENOSİS‘i AB çatısı altında kısmen (Yüzde 65’lik toprakta) gerçekleştirdiler. AB çatısı altında siyasi, ekonomik askeri birleşmeyi sağladılar
İlk ENOSİS ayaklanmasının 203. yıldönümünde şimdi tüm uğraşları, KKTC ‘yi tasfiye etmek, Türkiye’nin garantörlüğünü iptal etmek, bireysel maddi çıkarlar sağlama yoluyla, halkı Türkiye ve KKTC’den kopararak egemenliklerini Kuzeye de yaymak ve milli hedeflerine ulaşmaktır.
Bir başka deyişle, 203 yıl önce başlayan ENOSİS mücadeleleri hala devam etmektedir. ENOSİS, onların hiç değişmeyen milli hedefleri olduğuna göre, Rumlarla nasıl bir federasyon kurulursa kurulsun, yıkılmaya mahkumdur.
TEK YOL İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM
O nedenle kalıcı barışı sağlayacak tek gerçekçi çözüm, yan yana yaşayacak iki bağımsız egemen komşu devlettir, İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜMDÜR.
203 YILLIK ENOSİS MÜCADELESİ TARİHİNİN ve MEGALİ İDEA ÜLKÜLERİNİN BİZE SÖYLEDİĞİ BUDUR.
TARİH, DERS ALMASINI BİLMEYENLER İÇİN TEKERRÜRDÜR.
Tarihi çok iyi bilmeliyiz.
203 yıldır yaşadığımız acıları ve savaşları yeniden yaşamak istemiyorsak, hayal dünyasında yaşamak yerine, tarihten ders almak, KALICI, GÜVENLİ BARIŞ İÇİN, İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜMÜ MİLİM SAPMADAN SAVUNMAK ve KKTC TANINMADAN YENİDEN GÖRÜŞME TUZAĞINA DÜŞMEMEK ZORUNDAYIZ.
