Yunan Kathimerini gazetesi, Washington'daki Ulusal Savunma Üniversitesi Profesörü Andrew Novo ile ABD’nin Doğu Akdeniz politikalarına ilişkin bir söyleşi yaptı. Novo’ya göre Doğu Akdeniz, yeni Amerikan yönetimi için göz ardı edilemeyecek kadar önemli. Yunanistan ve Kıbrıs'taki üsler ile altyapı da ABD'nin stratejik planlamasında hayati rol oynuyor. ABD’nin önceliklerinin Asya-Pasifik bölgesine kaydığı iddia edilse de Doğu Akdeniz'in güvenlik stratejisinde hâlâ öncelikli bir yere sahip olduğunu belirten Novo, şunları söyledi:
“ABD, Hindistan'a yönelik önemli hamleler yapmaya başladı. Doğu Akdeniz bağlamında bu, Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridoru'na (IMEC) olan ilginin yenilenmesi anlamına geliyor. Hindistan'ı Körfez ülkeleri, İsrail, Ürdün ve Avrupa'ya bağlamayı amaçlayan bu proje, Çin'in ‘Tek Kuşak, Tek Yol’ girişimine alternatif niteliğinde. IMEC gibi projeler, ABD'nin HAMAS-İsrail savaşına aktif katılımı ve Ukrayna’ya ilgisi, Avrupa ve Doğu Akdeniz’in Amerikan politika yapıcıları için öncelik olmaya devam ettiğini gösteriyor.”
Novo’ya göre ABD’nin Doğu Akdeniz’den çekilmesi, bölgenin Çin ve Rus etkisine açık hale gelmesi anlamına geliyor.
Yunanistan-Kıbrıs-İsrail üçlü işbirliğini değerlendiren Novo, işbirliğinin iki temel alana odaklandığını belirtti:
“Bunlardan biri enerji. Kıbrıs, Mısır ve ENI şirketi arasında imzalanan son anlaşma, bölgeyi bir enerji merkezi haline getirme yolunda büyük bir adım. Bu durum, Kıbrıs'ın ve genel olarak bölgenin jeostratejik profilini güçlendiriyor. Diğer ana unsur ise güvenlik. Yunanistan ve Kıbrıs, bölgeye istikrar sağlıyor ve Avrupa ile Amerika'nın gücünü yansıtmak için bir platform oluşturuyor. Ortadoğu’daki krizler, Kıbrıs'taki Amerikan varlığının destek operasyonları ve insani yardımlar için kullanılabileceğini gösterdi. Ayrıca Yunanistan, Dedeağaç'taki ABD işbirliğiyle Ukrayna'ya malzeme sevkiyatında kritik bir rol oynadı.”
Novo, ABD'nin bölgedeki üs ve altyapılarının önemine dikkat çekerek şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bu üsler, ABD’nin bölge için bir güvenlik mimarisi oluşturma çabalarında kilit rol oynuyor: Çin’i ve İran’ı kontrol altında tutmak, Avrupa ve NATO çıkarlarını korumak. Coğrafi konumları nedeniyle bu altyapılar, askeri güçlerin uzun vadeli ve sürdürülebilir konuşlandırılması için uygun maliyetli bir yol sunabilir.”
Türkiye'nin rolüne de değinen Novo, şunları kaydetti:
“Türkiye'nin rolü dinamik. Yeni Suriye hükümetinin kurulmasında yer aldı ve bu sürecin gelişiminde çıkarı var. Aynı zamanda Rusya ile Akkuyu’da nükleer santral inşasında ve Çin ile ‘Tek Kuşak, Tek Yol’ girişimi kapsamında işbirliğini sürdürüyor. Türkiye’nin F-35 programına tekrar katılımı ise belirsiz. Ankara-Washington ilişkilerinin düzelmesi önemli bir diplomatik başarı olabilir, ancak bunun için taraflardan birinin S-400 konusunda taviz vermesi gerekecek. Bu da kolay değil.”
Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, iki gün sonra İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ile Tel Aviv’de bir araya gelecek. Görüşmede, ABD’nin Doğu Akdeniz politikasının bölgeye etkileri ve iki büyük projenin ilerleyişi ele alınacak. Söz konusu projeler, “kablo” olarak da bilinen Yunanistan-Kıbrıs-İsrail elektrik ara bağlantı hattı ile bölgedeki hidrokarbon arama çalışmaları. Yunan basınına göre projelerin Ankara’nın engellemelerine rağmen ilerlemesi bekleniyor.
Öte yandan Miçotakis, önceki gün kabine toplantısında yaptığı konuşmada, Amerikan enerji şirketi Chevron’un Mora Yarımadası’nın batısındaki projeye katılacağını duyurmasının ardından Girit’in güneyindeki hidrokarbon çalışmalarına ilginin arttığını belirtti. Miçotakis, bunun sistematik bir çalışmanın sonucu olduğunu belirterek, Chevron’un bölgedeki Yunan münhasır ekonomik bölgesini aktif olarak tanıdığına dikkat çekti.
Miçotakis ayrıca buradaki konuşmasında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasını onaylamadığını belirterek Türkiye’de demokrasi açığı olduğunu savundu. Yunan basınına göre son gelişmelerin ardından, Nisan ayında yapılması planlanan Miçotakis-Erdoğan görüşmesi ve iki ülkenin Yüksek İşbirliği Konseyi toplantısı ertelendi.
