Bugün, 15 Aralık 2025 Pazartesi
14155,46%0,76
42,69% 0,23
50,15% 0,06
5897,70% 0,71
9533,17% 2,62
Alîşîr Nevaî Üzerine Bir Konferans 9 Şubat 2025’te Özbekistan’da Düzenlenecek
Derya Soysal
9 Şubat 2025’te, Özbekistan’ın Nevaî şehrinde Alîşîr Nevaî’ye adanmış bir konferans düzenlenecek. Bu konferans, her yıl düzenlenen bir etkinlik olup, Alîşîr Nevaî Kamu Vakfı tarafından organize edilmektedir. Geçtiğimiz yıl konferans Taşkent’te gerçekleştirilmişti. Bu yıl, bu konferans ile, Nevaî’nin 583. doğum günü kutlanacak.
Alîşîr Nevaî (1441 doğumlu, 1501’de vefat etti), yalnızca Özbekistan’da değil, tüm Türk dünyasında ve Orta Asya’da merkezi bir konuma sahip olan bir şairdir. Çağatay edebiyatının en çok incelenen şairidir ve Timurlu dönemi şiirinin en büyük isimlerinden biridir. Timur Devleti, Orta Asya’da gelişen ve batıda Türkiye’ye, güneyde Hindistan’a, doğuda ise Çin sınırlarına kadar uzanan bir imparatorluktu. Kurucusu, tarihin en büyük hükümdarlarından biri olan Emir Timur’dur.
Türkolog ve tarihçi Zeki Velidi Togan, Alîşîr Nevaî hakkında, onun özellikle Çağatay edebiyatının en büyük şahsiyeti olduğunu belirtmiştir. Çağatay diliyle yazılan edebiyat, Timurlular döneminde (14-16. yüzyıllar) Orta Asya’da gelişmiştir.
Türk tarihçi Agâh Sırrı Levend, Alîşîr Nevaî’nin Çağatay dilini en yüksek seviyeye çıkardığını ve onu bir edebi dil haline getirdiğini kaydetmiştir. O dönemde yazarlar genellikle Arapça veya Farsça yazarken, Alîşîr Nevaî kendi halkının yazarlarını ana dillerinde yazmaya teşvik etmiştir. Bu nedenle, o, Türk dünyasındaki tüm şairler için bir örnek olmuştur.
Eski Başbakan Yardımcısı, edebiyatçı, Türkolog ve Türk edebiyatı tarihçisi Fuad Köprülü, Alîşîr Nevaî’nin Çağatay diline kimlik kazandırdığını ve onu bir edebi dile dönüştürdüğünü belirtmiştir.
Alîşîr Nevaî, Türkiye’deki Türk edebiyatını, Azerbaycan edebiyatını ve daha pek çok edebi geleneği etkilemiştir. Örneğin, Osmanlı padişahı Kanunî Sultan Süleyman (Muhibbî mahlasıyla bilinir), Nevaî’ye duyduğu ilgiyle tanınır. Kanunî, Osmanlı şiir tarihinde en çok gazel yazan şairlerden biri olup, Nevaî’nin şiirlerine nazireler yazmıştır. Osmanlı sarayında Nevaî’ye nazire yazma geleneği, Avnî mahlasıyla şiir yazan Fatih Sultan Mehmed ile başlamış, Adlî mahlasıyla bilinen Yavuz Sultan Selim ile devam etmiş ve Muhibbî mahlasıyla yazan Kanunî Sultan Süleyman ile son bulmuştur.
Sonuç olarak, Alîşîr Nevaî, Türk şiirinin en büyük isimlerinden biridir. Çağatay edebiyatının kurucusu olarak kabul edilir. Aynı zamanda, şiirlerinde işlediği insancıl mesajlarla tüm dünya için önemli bir örnek teşkil eden bir şairdir.
Yorum Ekle
