Fransa eski milletvekili Jérôme Lambert ve Azerbaycan'ın Fransa Büyükelçisi Leyla Abdullayeva.

Editör ve muhabir Derya Soysal, Fransa'nın Azerbaycan konusundaki tutumunu görüşmek üzere Cumartesi günü (5 Nisan) eski Ulusal Meclis üyesi Jérôme Lambert ile bir röportaj yaptı.

Lambert aynı zamanda Fransa Parlamentosu fahri üyesi ve Azerbaycan Dostları Derneği Başkanı Jérôme Lambert'tir.

• Güney Kafkasya ve özellikle Azerbaycan konusuyla neden ilgileniyorsunuz?

Güney Kafkasya'daki duruma olan ilgim oldukça eskilere dayanıyor. Ulusal Meclis'te, Avrupa İşleri Komitesi'nin bir parçası olarak, başlangıçta AB'nin komşuluk politikasını izlemekle sorumluydum, bu da beni dünyanın bu bölgesinin tarihini ve güncel olaylarını incelemeye ve anlamaya yöneltti.

Azerbaycan'a ilk seyahatim yaklaşık on iki yıl önce, Bakü'de düzenlenen Dünya Bankası Parlamenterler Meclisi toplantısı vesilesiyle gerçekleşti.

• Azerbaycan'a yönelik uluslararası tutumu nasıl açıklarsınız? Çifte standart var mı?

Fransa-Azerbaycan Parlamento Dostluk Grubu Başkanı, bu ülkeyle ikili ilişkileri geliştirmek isteyen milletvekillerini aradığını söyleyerek bana yaklaştı. Dostluk Grubuna katıldım ve böylece Azerbaycan'a daha yakından ilgi duymaya başladım.

Başlangıçta, Azerbaycan'a karşı, özellikle Ermenistan'la yaşanan ihtilaf nedeniyle, önyargılı düşüncelere sahip bazı meslektaşlarımın, ilgimin uyandırdığı eleştiriler beni şaşırttı.

Elbette, tarihsel durumun farkındaydım, ancak o zamanlar Fransa'da, Ulusal Meclis'te ve medyada, Ermenistan'ın siyasi pozisyonlarını desteklemek için doğrudan müdahale eden baskı gruplarının olduğundan haberim yoktu.

Azerbaycan'a ilgi göstermem bazılarına şüpheli göründü, ben de bunu ne bekliyordum ne de kabul ediyordum, çünkü ben hiçbir şekilde çatışmanın tarafı değildim.

Bu düşmanca tutumlar beni yıldırmak şöyle dursun, Azerbaycan'ı daha iyi tanıma kararlılığımı daha da artırdı.

İlk başta bilmediğim bu ülke bana hemen eşsiz göründü. Eski Sovyet imparatorluğunun kenarında, İran ve Ermenistan ile sınır komşusu olan Azerbaycan, karmaşık bir ortama açık bir ülkedir.

Nüfusunun çoğunluğu Müslüman, çoğunluğu Şii olan, ancak güçlü bir laik ve hoşgörülü ruha sahip olan Azerbaycan, birçok özgünlüğe sahip bir toplum geliştirmiştir.

Kısa sürede, bazılarının Azerbaycan'a yönelttiği sert eleştirilerin sadece Ermenistan ile yaşanan çatışmayla bağlantılı olduğunu fark ettim. Taraftarları, nüfuzlarını kullanarak Azerbaycan'ı Fransız halkının gözünde itibarsızlaştırmaya çalıştılar.

Haksız bulduğum bir durumu gözlemleyerek, bağımsızlık ilanından hemen sonra diplomatik ilişkilerin kurulduğu günden bu yana, Fransa ile Azerbaycan arasında her alanda iyi ilişkilerin sürdürülmesi için çalışmaya karar verdim.

Bu düşünceyle, eski meslektaşım Jean-François Mancel'in başkanlığını yaptığı Azerbaycan Dostları Derneği'ne katıldım.

Kendisiyle yakın bir şekilde çalışarak, dört yıl önce derneğin başkanlığını devralmamı istedi. Azerbaycan ile ilgili olarak üstlenilen çalışmaları kararlılıkla sürdürmeyi umarak memnuniyetle kabul ettim.

O dönemde hiçbirimiz, 1990'lı yılların başlarında Ermenistan güçlerinin Azerbaycan topraklarının yaklaşık %20'sini işgal etmesine yol açan ihtilafın, Azerbaycan'ın uluslararası hukuk tarafından tanınan toprak bütünlüğünü yeniden kazanacağı yeni bir aşamaya gireceğini tahmin etmiyorduk.

• Ermenistan-Azerbaycan ihtilafının sona ermesi ve Azerbaycan'ın işgal altındaki toprakları geri almasından bu yana bölgedeki durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bu çatışma üç yıl önce sona erdi, ancak Fransa'da Ermeni diasporası içinde Azerbaycan'a karşı güçlü bir kızgınlığı yeniden alevlendirdi. Gerçek lobiler olarak yapılandırılmış Ermeni dernekleri, Fransa'nın Azerbaycan ile doğal olarak sürdürdüğü iyi ilişkilere karşı bir karalama kampanyası başlattı.

Savaş sonrası bu dönemde, Ermenistan ile Azerbaycan arasında başlangıçta zorlu olan diyalog barışa giden yolu açmaya başladıkça, Fransa'da faaliyet gösteren Ermeni aşırı milliyetçiler Azerbaycan'a yönelik düşmanca söylemlerini daha da tırmandırdılar.

Bugün Fransa'da durum hala büyük ölçüde böyledir; Azerbaycan'a ve liderlerine yönelik sürekli saldırılar ve provokasyonlarla karşı karşıyayız.

Bu eleştiriler akıldan değil, tutkudan kaynaklanıyor ve bu tutku da hızla fanatizme dönüşüyor. Sahadaki gerçeklerden çok uzak olan bu durum, her iki ülkenin vatandaşlarının, Batı Avrupa'da onlarca yıl süren silahlı çatışmalardan sonra başardığımız gibi, işbirliğine dayalı bir gelecek öngörerek kalıcı bir barışa özlem duymalarına da yol açıyor.

Çatışmanın sona ermesinden ve Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünün yeniden sağlanmasından bu yana, Ermenistan ile ilişkilerde istikrar aktif olarak aranmaktadır. Her iki taraf da ekonomik kalkınma için çalışmak üzere çatışmaları sona erdirme konusunda çıkar sahibidir. Barış görüşmeleri, imzalanmaya hazır bir taslak anlaşmayla sonuçlanmıştır.

Ancak, Karabağ'a hak iddia eden Ermeni Anayasası'ndaki bir atıf zorluklar yaratıyor. Yine de, tarihi 'metinlerin' ötesinde, artık her şey bu iki ulus arasındaki karşılıklı güvene dayanmalı. Bir anayasayı değiştirmek her zaman kolay bir süreç değildir, çünkü egemen halk her zaman manipüle edilebilir... Bu engel sakin ve barışçıl bir şekilde aşılmalıdır.

Dolayısıyla barışın sağlanmasının önündeki son engellerin de en kısa sürede ortadan kalkacağı ümidini taşıyoruz.

• Azerbaycan AB için güvenilir ve önemli bir ortak mıdır?

Avrupa'nın kıyısında, medeniyetlerin ve kültürlerin kavşağında bulunan Azerbaycan ve çevresi, kıtamızın istikrarı açısından her zamankinden daha fazla stratejik öneme sahiptir.

İşte bu istikrar ve kalkınmanın sağlanması için Fransa ve Avrupa'nın Azerbaycan'la birlikte çalışmaya devam etmesi gerekiyor.

Azerbaycan, elbette AB için güvenilir bir ortaktır. İnkar edilemez ekonomik varlıklara sahip istikrarlı, modern bir ülkedir. Jeo-stratejik konumu da bölgesel istikrara katkıda bulunmalıdır. Ermeni kökenli büyük bir diasporanın sıklıkla karalama kampanyalarına katıldığı Fransa dışında, Avrupa ortaklarımızın Azerbaycan'a karşı tamamen dengeli bir politika izlediği unutulmamalıdır. Umarım Fransa, Avrupa'nın geri kalanının belirlediği örneği izler.