Almanya’nın sığınmacı politikalarında son zamanlarda önemli değişiklikler yapılıyor. Alman hükümeti, sığınma başvurularının değerlendirme sürecini hızlandırmayı ve reddedilen sığınma başvurularının ardından daha büyük ölçekli geri göndermeler yapmayı planlıyor. Bu kapsamda yeni dönemde Almanya ile Türkiye arasında varılan uzlaşma sonrasında, sığınma başvuruları kabul edilmeyen Türk vatandaşlarının ülkelerine geri gönderilmesi de önemli bir rol oynayacak.
Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) gazetesinin Başbakanlığa yakın kaynaklara atıfta bulunarak yaptığı habere göre, konuyla ilgili anlaşma Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında Berlin’de yapılan görüşmeler sonucunda sağlandı.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Ekim 2023’te yaptığı bir açıklamada, Almanya’nın büyük ölçekli geri gönderme operasyonlarına başlaması gerektiğini belirtmişti. Scholz, Cumhurbaşkanı Erdoğan’la Berlin’de 17 Kasım‘da yaptığı görüşmeler sırasında, Türkiye’ye geri gönderme mekanizmasının oluşturulması gerektiğini vurguladı.
Toplantıda her iki ülkenin İçişleri Bakanlığı arasında Almanya’dan Türkiye‘ye sınırdışı edilenler konusunda bir çalışma grubunun kurulmasına karar verildi. Frankfurter Allgemeine Zeitung’un kaynaklarına göre, sürecin tamamlanması Türkiye’deki muhatapların sık sık değişmesi nedeniyle ve başlangıçta üst düzey onay alınamadığı için zaman aldı.
Habere göre, Alman yetkililer anlaşma sürecini İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın pragmatik yaklaşımının kolaylaştırdığını, Yerlikaya’nın selefi Süleyman Soylu’nun aksine, işbirliği yapmaya hazır olduğunu söyledi. Haberde, Türkiye‘nin Almanya’ya geri gönderme sürecinde herhangi bir sorun yaşanmayacağına dair güvence verdiği de vurgulanıyor.
Geçen Mayıs ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dış politika danışmanı Akif Çağatay Kılıç "Die Welt" gazetesine verdiği bir röportajda, "Türk vatandaşları başka bir ülkede izinsiz bulunuyorsa Türkiye’ye dönmek zorundadırlar" demiş ve "daha önce var olmayan bir işbirliğini başlatmak en büyük zorluk" şeklinde konuşmuştu.
Almanya’dan Türkiye’ye "özel uçuşlarla hafta 500 kişi
Frankfurter Allgemeine Zeitung’un kaynaklarına göre, Türkiye‘nin Almanya’dan gelen işbirliği taleplerine olumlu yanıt vermesinde ve geri gönderme sürecinde yaşanan zorlukların aşılmasında, Alman tarafının Ankara’nın uçuşlar konusundaki isteğine olumlu yanıt vermesi de önemli rol oynadı.
Türkiye, başlangıçta geri göndermelerin charter uçuşlarla yapılmasına izin vermeyeceğini duyurdu. Almanya, bunun üzerine geri göndermelerin "özel uçuş" olarak adlandırılacağını açıkladı. Ankara da uçuşlara izin vermeyi kabul etti.
Bu sayede, daha büyük grupların geri gönderilmesi mümkün hale geldi. Türkiye, Almanya’dan haftada 500 vatandaşını geri almayı kabul etti ve bu süreçte işbirliğinin sorunsuz bir şekilde devam edeceğini belirtti. Habere göre, bu kapsamda ilk etapta 200 kişi Türkiye’ye gönderildi.
Sığınmacıların sayısı 2023’te rekor kırdı
Türkiye’den Almanya’ya gelen sığınmacı sayısında 2023’te büyük bir artış yaşandı ve sığınma başvurusu yapanların sayısı 62 bin 585’e ulaştı. Bir önceki yıla göre yüzde 150’yi bulan bu artışla Türkiye, Almanya’da sığınmacı gönderen ülkeler arasında Suriye’nin ardından ikinci sıraya yükseldi.
Bu yıl içinde ise sığınma başvurusu yapan Türk vatandaşlarının sayısı azaldı. Siyasi kaynaklar, bunda Almanya'nın uyguladığı katı vize politikası ve Avrupa Futbol Şampiyonası döneminde uygulanan sınır kontrollerinin etkili olduğunu vurguluyor.
Alman yetkililer, 2023‘de Türkiye’den Almanya’ya gelen sığınmacıların büyük bir kısmının Kürt kökenli olduğunu ancak çok sayıda sığınmacının da ekonomik zorluklar ve geçen Şubat ayında meydana gelen yıkıcı deprem gibi nedenlerle Almanya’ya geldiklerini vurguluyor.
Türk vatandaşlarının Sırbistan’a vizesiz seyahat edebilmesinin de bu süreçte düzensiz göçü kolaylaştırdığı, bu kişilerin insan kaçakçılarının yardımıyla Macaristan sınırını geçerek Almanya’ya ulaştıkları belirlendi.
2023’te sığınma başvurusu yapan Türk vatandaşlarının sığınma başvurularının kabul edilme oranı yüzde 13 oldu.
Cem Dalaman