DEM Partili Büyükşehir Belediyesi, Seydayê Xasî, Şêx Evdirehmanê Axtepî, Melayê Cizîrî gibi Kürt İslam alimlerinin şahsını ve veciz sözlerini, özellikle turistlerin ilgisini çekmek adına ayaklar altına alarak kaldırıma işledi.
Diyarbakır merkez Sur ilçesinde yerli ve yabancı ziyaretçilerin en uğrak merkezlerinden biri ve aynı zamanda İslam aleminin 5'inci harem-i şerifi olarak kabul edilen tarihi Ulu Cami çevresinde sözde kültür çalışması yapan belediye, önemli Kürt İslam alimlerinin isimlerini ve veciz sözlerini kaldırım taşlarına işleyerek kentin inanç ve kültürel değerlerine ne kadar uzak olduğunu gösterdi.
Kaldırıma işlenen İslam alimlerinin sözlerinden bazıları şöyle:
"Seydayê Xasî: "Dil ji qeyda leşkere xem kir reha wextê seher. Ah û naline verînî biy vinî nêmend eser" (Gönül seher vaktinde hüzün erini kurtardı. Öncekilerin sızlanma ve feryatlarından eser kalmadı hepsi kayboldu)
Şêx Evdirehmanê Axtepî: "Dil yek e dilber hezar in mam teheyur el eman. Bidme kê meyla evî gelbê birîndarê nexweş" (Gönül birdir; dilber ise binlercedir ki bundan dolayı şaşıp kaldım el emân. Ben bu hasta ve yaralı kalbi kime meylettirsem hem yaralanır hem de hastalanır)
Melayê Cizîrî: "Bîzî dikit ji qencan ji remz û naz û xencan. Qedrê gulan çi zanit kerbeş divêt kere reş" (Duygusuzlar kaçmakta güzellerden, gamzelerle cilvelerden. Dikenli ottur siyah eşeğin istediği, ne anlar güllerin kıymetinden)"
İslam alimlerinin isimlerinin ve veciz sözlerinin ayaklar altına alınırcasına kaldırım taşlarına işlenmesi saygısızlık olarak görüldü.
Aynı belediye daha önce Diyarbakır'ı fetheden İslam ordusu komutanlarından İyaz bin Ganem'in isminin verildiği caddenin ismi değiştirmek istemiş, yerine ölmüş eski bir PKK hükümlüsünün adını vermeye çalışmıştı. Yine belediye bazı merkez ilçelerde inşa edilen camileri "yeşil alanda yapıldığı" bahanesiyle yıkım talimatı vermişti.
Seydayê Xasî kimdir?
Seydayê Xasî, Miladi 1867 yılında Diyarbakır'ın Lice ilçesine bağlı Kayacık (Hezan) Mahallesinde doğmuştur. Osmanlı döneminde Diyarbakır ve çevresinde müderrislik, imamlık ve müftülük vazifelerinde bulunmuş, Osmanlının son dönemlerinde İttihat ve Terakkicilerin zulmüne maruz kalmıştır. Ziya Gökalp gibi materyalist, laik zihniyetlilere sürekli muhalefet edip reddiyeler yazmış, Cumhuriyet'in keskin muhaliflerinden olmuştur.
Melayê Xasî, halkın yüzyıllardır süregelen İslami geleneklerine bağlı kalmaları için çaba sarf etmiş ve şark edebiyatının şaheserlerinden 'Zazaca Mewlid' telif ederek büyük bir manevi miras bırakmıştır.
18 Şubat 1951 yılında, Kayacık'ta vefat etmiş.
Şêx Evdirehmanê Axtepî kimdir?
Şeyh Abdurrahman Aktepe, Diyarbakırlı alim Şeyh Hasan-i Nuranî'nin büyük oğludur. Babası öldüğü zaman kendisi henüz on üç yaşındaydı. Dini eğitimini önce babasının kurmuş olduğu Aktepe medresesinde almış, daha sonra Irak'a gidip eğitimine devam etmiştir.
Abdurrahman Aktepe felsefe, fıkıh, astronomi ve edebiyat gibi alanlarda Osmanlı Türkçesi, Kürtçe ve Arapça eserler yazmış.
Aktepe, 29 Mart 1905 yılında Diyarbakır'da vefat etmiştir.
Melayê Cizîrî kimdir?
Tam adı Ahmed ibn Mela Muhammed el-Botî el-Cezerî olan Melayê Cizîrî, Kürt edebiyatının en önemli klasik şairlerinden biridir. 1567 Şırnak'ın Cizre ilçesinde dünyaya gelen Melayê Cizîrî; edebiyat, tasavvuf ve felsefe alanlarında eserler vermiş, Kürt edebiyatının en önemli klasiklerinden biri olarak kabul edilen Divan'ı, tasavvufi öğretileri, felsefi görüşleri ve estetik diliyle dikkat çekmiştir.
Eğitimini dönemin önemli ilim merkezlerinden olan Diyarbakır, Hakkâri ve İmadiye'deki medreselerde tamamlayan Melayê Cizîrî Cizre’deki Kırmızı Medrese’de müderrislik, özellikle tasavvuf ve şiir alanında özgün eserler vermiştir. Divanında Hâfız-ı Şirâzî, Sadî-i Şîrâzî ve Molla Câmî gibi klasik şairlerden etkilenmiş, İslam felsefesi, astronomi, fıkıh ve kelam gibi konulara yer vermiştir.
1640 yılında Cizre’de vefat eden Molla Ahmed el-Cizîrî’nin kabri, Kırmızı Medrese'nin bahçesinde bulunmaktadır. (İLKHA)
