Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde düzenlenen "Güvenilir Gıdada Yeni Dönem" konulu basın toplantısında yaptığı açıklamada, son 1 yılda güvenilir gıdayla ilgili yaptıkları yenilikleri anlatacaklarını ve yarından itibaren yeni başlayacakları Gıda Kamuoyu Duyuru Sistemi'ni tanıtacaklarını söyledi.
Bakanlık olarak gıda güvenilirliğinin sağlanması için Türkiye'nin yasal mevzuatlarının yanı sıra uluslararası kuruluşlarla koordinasyon ve işbirliği içinde çalışmalarını yürüttüklerini dile getiren Yumaklı, "Sofralarımıza bir gıdanın sağlıklı ve güvenilir olarak ulaşması için öncelikle bitki sağlığını, hayvan sağlığını ve yem güvenilirliğini sağlamamız gerekiyor. Sağlıklı bitki ve hayvan, sağlıklı gıdanın temel şartıdır." diye konuştu.
Bakan Yumaklı, çiftlikten çatala tüm gıda zincirinde gıda güvenilirliğini sağlamak ve tüketici menfaatlerini en üst düzeyde korumak amacıyla çalıştıklarının altını çizerek, özellikle son 1 yılda sağlıklı ve güvenilir gıdaya erişim için gıda tebliğlerinde yaptıkları yenilikleri paylaştı.
Tüketicinin yanıltılmasını önlemek ve geleneksel ürünleri korumak için bazı gıdalarda katkı maddelerinin kullanımını yasakladıklarını, nar ekşisi ve limon suyu izlenimi veren ürünlerin üretimini yasakladıklarını, bal tebliğini güncellediklerini, arı ürünleri olan propolis, arı ekmeği, arı sütü ve arı poleninde gıda güvenilirliği kriterlerini belirleyen mevzuatı ilk kez yayımladıklarını, takviye edici gıdalarda kullanılan probiyotik mikroorganizmalara yönelik yeni ilave kriterler belirlediklerini, eş zamanlı sektörel gıda denetimleri başlattıklarını anlattı.
Yumaklı, Beslenme Beyanları Kılavuzu hazırlayarak şeker ilavesiz beyanıyla tüketicinin yanıltılmasını engellediklerini dile getiren Yumaklı, gıda etiketlerine yönelik tüketiciler açısından faydalı ve önemli değişiklikler yaptıklarını aktardı.
Bakan Yumaklı, bu çalışmaları ilgili bakanlıklar, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, sektör temsilcileri ve tüketici temsilciler ile işbirliği halinde yaptıklarını ifade etti.
Yumaklı, tespit ettikleri uygunsuzlukları mevzuattaki tüm idari işlemleri tamamladıktan sonra kamuoyu ile paylaştıklarını belirterek, şu açıklamalarda bulundu:
"Bugüne kadar olan eski sistemde; taklit veya tağşiş yapıldığı laboratuvar sonucuyla tespit edilen gıdalar ile kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye düşürecek şekilde bozulmuş, değiştirilmiş gıdalar, Bakanlığımız tarafından 6 aşamalı bürokratik bir süreçle yönetiliyordu. Bunlar uzun süreçler aldığı için kamuoyu duyurularında uzun aralıklar meydana geliyordu. Herhangi bir yayınlama periyodu yoktu ve toplu şekilde yayınlanmaktaydı. Yeni sistemde kamuoyu duyuruları anlık olarak, elektronik ortamda tüketicilerimizle paylaşılacak."
Yumaklı, neden böyle bir yeniliğe ihtiyaç duydukları konusunda şu değerlendirmelerde bulundu:
"Evet kanunda bunun yayınlanma zorunluluğu vardı. Ancak 6 aşamalı süreç nedeniyle süreç uzuyor, kamuoyunda bir tereddüt hasıl oluyordu. Yeni sistemde uzun bürokratik süreçler yerine; sonuç daha hızlı şekilde sisteme girilecek. Periyodu belli olmayan zamanlarda birikmiş ve toplu şekilde bir liste yayınlanması yerine, sonuçlar belli olduğunda hemen bu sistemde yer alacak. Yeni sistemimiz vatandaşlarımızın güvenilir gıda ile ilgili merak ettiklerine ulaştığı guvenilirgida.tarimorman.gov.tr internet sitesinde yer alacak. Burada Gıda Kamuoyu Duyurusu sekmesi tıklandığında iki kategoride; Sağlığı Tehlikeye Düşürecek Gıdalar ile Taklit ve Tağşiş Yapılan Gıdalar başlıkları altında duyurular yapılacak."
Bakan Yumaklı, vatandaşların bu iki kategoriye girdiğinde duyuru tarihi, firma adı, marka, ürün adı, uygunsuzluk ve parti/seri no bilgilerine ulaşabileceğini belirterek, yeni sistemin hazırlıklarına 1 Ocak'ta başladıklarını anımsattı.
Bugünden itibaren testlerin yapıldığını dile getiren Yumaklı, şu bilgileri verdi:
"Sisteme veri girişleri başladı. Sistemi bugün saat 09.00 itibarıyla kullanıma açacağız. İlk açtığımızda 1 Ocak'tan bu yana denetimlerimizde gıda kamuoyu duyurusuna konu olan marka ve firmalar burada yer alacak. Yarından itibaren artık her yeni sonuç ilave bir satır olarak bu internet sitesinde ve bahsettiğimiz uygulama biçimiyle yer alacak. Tüketicilerimizin doğru, hızlı, şeffaf bilgilendirmesi adına hayata geçireceğimiz bu sistemin hayırlı olmasını diliyorum. Tabi şöyle bir soru gelecektir. Eski sistemde en son duyuruyu Mart 2022 tarihinde yapmıştınız. O tarihten 1 Ocak 2024'e kadar olan geçen süredeki ürünler ve firmalar yayınlanmayacak mı? Elbette onları da yayınlayacağız. Mart 2022 ile 1 Ocak 2024 arasını kapsayan eski sisteme dair listemizi son kez, öncekiler nasıl yayınlandıysa, aynı şekilde, yarın tek bir liste olarak yayınlayacağız."
Yumaklı, vatandaşlara, "bu uygulamaya ilgi göstermeleri" çağrısında bulunarak, "Onları sürecin içinde daha çok görmek istiyoruz. Tıpkı karekod uygulamasında olduğu gibi. Firmalara, işletmelere de 'kendi süreçlerinizi tekrar ve ciddi bir şekilde gözden geçirmeleri' çağrısı yapıyoruz. Bu şekilde marka güveninin oluşması firmalarımız için de bir kazanım olacaktır" dedi.
İşletmeler yılda en az bir kere kontrol ediliyor
Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, "Biz, tüm bu süreçlerde 'en iyi denetçi tüketicinin kendisidir' anlayışını benimsiyoruz. İhbar şikayet hattımız olan Alo 174 Gıda Hattı ile tüketicilerimizi resmi kontrol sürecine dahil ediyoruz. Bu anlamda bir başka hizmetimiz olan Gıda İşletmelerinde Karekod uygulamasını 7 Haziran Dünya Gıda Güvenilirliği Günü'nde uygulamaya başladık" şeklinde konuştu.
Bakanlık olarak 7 bin 800 kontrol görevlisiyle yıllık 1,3 milyon resmi kontrol gerçekleştirdiklerini dile getiren Yumaklı, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Ükemizde Bakanlığımıza kayıtlı veya onaylı 97 bini üretim, 341 bini satış, 286 bini toplu tüketim yeri olan toplam 724 bin gıda işletmesi mevcut. Resmi kontrollerde gıda işletmelerinin hijyeni, gıda etiket bilgileri, uyulması gereken ısı gereklilikleri, izlenebilirlik kayıtları ve sorumlu oldukları dokümanların kontrolü gibi birtakım gerekliliklerin kontrolünü yapıyoruz. Resmi kontrollerimizin tamamı risk esasına göre belirlenir. Düşük riskli olsa da her gıda işletmesine en az yılda bir defa denetim yapılır. Bu sıklık bazı ülkelerde 3 yıla kadar uzamaktayken, ülkemizde işletmeler mutlaka her yıl en az bir defa denetime tabi tutulur."
Bakan Yumaklı, denetimlerde 16 bin uygunsuzluğun tespit edildiğini söyleyerek, "Bu yıl şu ana kadar 940 bin denetimde 16 bin uygunsuzluk tespit ettik. 771 milyon lira idari para cezası kestik. 368 işletme hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunduk. Yıl sonuna kadar toplam 1,5 milyona yakın denetim gerçekleştirmiş olacağız. İşletmenin risk durumuna göre bu sayı ülkemizde 2-3, şikayet durumuna göre daha fazla olabilir" diye konuştu.
Uygunsuzluk durumunda ne yaptıklarına değinen Bakan Yumaklı, "Çeşitli idari yaptırımlarımız var. Hijyen esaslarına uygun olmayan gıda işletmesinin faaliyetini durdurmak, idari para cezası yazmak gibi. Uygunsuz ürünleri ise piyasadan toplatıyor ve imha ediyoruz. Suç teşkil eden uygunsuzluklar için de Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunuyoruz" ifadelerini kullandı.
Resmi kontroller, analizler, ürün toplatma veya işletme faaliyetlerini durdurma gibi idari yaptırımların ardından kamuoyu duyurusuyla tüketiciyi bilgilendirdiklerini anlatan Yumaklı, kamuoyu duyurusunu "kişilerin sağlığını tehlikeye düşüren ürünler" ve "taklit veya tağşişli ürünler" olmak üzere iki kategoride yaptıklarını söyledi.
Yumaklı, kişilerin sağlığını tehlikeye düşüren ürünleri piyasadan toplatıp imha ettiklerini ve işletmeler hakkında kendi yaptırımlarına ek olarak Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç duyurusunda bulunduklarını kaydederek, "Taklit veya tağşişli ürünler. Buna farklı yağlar karıştırılan yağın zeytinyağı olarak piyasaya sürülmesi, peynire margarin katılması gibi örnekleri verebiliriz. Tespiti durumunda bu ürünleri de toplatıyoruz. 3 yıl içindeki ilk 2 tespitte ağır para cezaları uyguluyoruz. Buna rağmen 3 yıl içinde 3’üncü kez yapılırsa, bu da mevzuatta suç olarak tanımlanmıştır. Bu tür durumlarda da yine Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç duyurusunda bulunuyoruz" açıklamasında bulundu.
Şap aşılaması vakaları azalttı
Sağlıklı bir bitkisel üretim için son dönemde yaptıkları çalışmalardan bahseden Yumaklı, insan, hayvan ve çevre sağlığı açısından tehlikeli kimyasallar sınıfında yer alan 7 bitki koruma ürününün aktif maddesini yasakladıklarını, kalıntıyla etkin mücadele için yeni çalışmalar başlattıklarını, kimyasal mücadeleye alternatif olarak Biyolojik Mücadele Desteği'ni yüzde 100 artırdıklarını, QR Kodlu Bitki Sağlık Sertifikası ve Doğrulama Sistemi'ni uygulamaya koyduklarını, ihraç edilen ancak çeşitli nedenlerle geri dönen taze meyve-sebze ürünlerinin kontrollerini ülkeye ilk sınır giriş noktasında yapmaya başladıklarını anlattı.
Yumaklı, sağlıklı hayvansal üretim için şap aşılamasını üçe çıkartarak vaka sayısını geçen yıla göre yüzde 79 azalttıklarını, veteriner yol kontrol ve denetim istasyonları açmaya başladıklarını, ari işletme olma konusunda kolaylıklar sağladıklarını söyledi.
Kesimhanelere izlenebilir kamera kurulmasını zorunlu hale getirmek için düzenlemelerin sürdüğünü dile getiren Yumaklı, yılda ortalama 3 milyon doz kuduz aşısını yaban hayatındaki kuduz vakalarıyla mücadele için insan yaşamının bulunmadığı alanlara havadan attıklarını söyledi.