Ali BAYATLİ – Bağdat

Dünyada olayların hızla geliştiği ve ülkeler arasındaki çıkarların sürekli çatıştığı bir dönemde, ekonomik kararlar artık sadece ticaret defterlerine kaydedilen rakamlar olmaktan çıkmış, uluslararası ilişkilerin yönünü belirleyen baskı ve nüfuz araçlarına dönüşmüştür. Böyle çalkantılı bir ortamda istikrar ve egemenlik arayan ülkeler, ulusal çıkarlarını koruyabilmek için büyük zorluklarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu ülkeler arasında Irak da yer almakta; ABD’nin gümrük vergilerini artırma kararıyla karşı karşıya kalan Irak, bu kararın doğurabileceği etkileri dengelemek için ciddi ve bilinçli adımlar atma zorunluluğu hissetmektedir.

Bu bağlamda, Irak hükümeti, eski ABD Başkanı Donald Trump’ın ithal ürünlere uygulanan gümrük vergilerini artırma kararının Irak ekonomisi üzerindeki etkileriyle başa çıkmak amacıyla bir dizi önlem almıştır.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani’nin medya ofisinden yapılan açıklamaya göre, es-Sudani, söz konusu ABD kararının ekonomik ve ticari yansımalarını değerlendirmek üzere bir toplantıya başkanlık etmiş ve toplantı sonucunda, ülkenin yüksek ekonomik çıkarlarını korumaya yönelik çeşitli talimatlar vermiştir.

Alınan önlemler arasında, ABD ile ticari ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla Amerikan distribütörleri ve ticaret temsilciliklerinin Irak’ta faaliyet göstermesine olanak sağlanması, Iraklı ticaret temsilciliklerinin aktif hale getirilmesi ve iki ülke arasındaki sektörlerin doğrudan ticari ilişkilere teşvik edilmesi yer almaktadır. Ayrıca, iki ülkenin bankacılık ve finans sektörleri arasında iş birliğinin güçlendirilmesi de hedeflenmiştir.

Irak müzakere heyetine, ABD ile mevcut ticari ilişkilerin temellerini gözden geçirmeleri ve bu ilişkileri daha dengeli ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturmak üzere gerekli adımları atmaları talimatı verilmiştir. Dışişleri, Maliye ve Ticaret bakanlıkları da, ilgili Amerikan muhataplarıyla doğrudan diyalog başlatarak ticari ilişkilerin güçlendirilmesi ve finansal piyasaların yakından izlenmesi yönünde görevlendirilmiştir.

Irak Ticaret Bakanlığı tarafından toplantıda sunulan verilere göre, ABD’nin Irak mallarına uyguladığı gümrük vergisi artışı, Irak’ın ABD ürünlerine uyguladığı vergilere değil, iki ülke arasındaki dış ticaret açığına dayanmaktadır. Ayrıca, Irak’ın ABD’den yaptığı ithalatın büyük bir kısmının, Amerikan şirketlerinin Irak ile doğrudan ticaret yapmaktan kaçınmaları nedeniyle üçüncü ülkeler üzerinden gerçekleştiği belirtilmiştir.

Tüm bu zorluklara rağmen, son iki yılda Irak ile ABD arasındaki ticaret hacmi önemli ölçüde artmış; yıllık ticaret hacmi 9 ila 10 milyar dolar arasında seyretmiştir. Irak Başbakanı’nın mali danışmanı Mudar Muhammed Salih’e göre, Irak’ın ABD’ye yaptığı petrol ihracatı %110’dan fazla artarken, ABD’den ithalatı da önemli ölçüde yükselmiştir. İthal edilen ürünler arasında başta otomobiller, ulaşım ekipmanları, mühendislik ve elektrik ekipmanları yer almıştır.

Ticaret dengesi ise Irak lehine 5,7 milyar dolarlık bir fazlayla sonuçlanmıştır. Bu durum, özellikle ham petrol ihracatındaki üstünlüğü yansıtmaktadır. Ancak, ABD’nin Irak ürünlerine %39 oranında gümrük vergisi uygulaması, Irak’ın ABD ürünlerine %78 oranında vergi uyguladığı gerçeğiyle birlikte değerlendirildiğinde, ekonomik çevrelerde ciddi tartışmalara yol açmıştır. Uzmanlar, bu tür korumacı politikaların küresel ticaret haritasında değişikliklere neden olabileceğini, fiyatları yükseltebileceğini ve dünya çapında bir ekonomik durgunluğa yol açabileceğini öngörmektedir. Orta Doğu bölgesi de, özellikle petrol talebindeki düşüş ve fiyatlardaki azalma nedeniyle bu gelişmelerden ciddi şekilde etkilenebilir.

Irak ekonomisinin gelirlerinin %90’ını ham petrol ihracatından elde etmesi, ülkeyi küresel piyasalardaki dalgalanmalara karşı oldukça hassas hale getirmektedir. Bu nedenle, Irak hükümeti ekonomik ilişkilerini çeşitlendirmeye ve ülkeyi olası krizlerden koruyacak dengeli ve sağlam bir ekonomik yapı inşa etmeye büyük önem vermektedir.