Bir zamanlar Sovyetler Birliği'nin jeopolitik sınırında bulunan ve İpek Yolu mirasının gölgesinde kalan ülke, şimdi ise Orta Asya bölgesinde uluslararası bir yankı uyandırıyor. Kazakistan, Mackinder'ın dediği gibi bölgenin kalbi, küresel arenada karmaşık satranç tahtasında önemli bir oyuncusu haline geldi. Toprak büyüklüğü, enerji kaynakları, siyasi istikrar, komuta ekonomisinden piyasa ekonomisine zamanında geçiş yapması ve kalıcı olarak yerini alması göz önünde bulundurulduğunda Kazakistan Cumhuriyeti'nin bölgede lider konumda olması doğaldır.
Bölgesel işbirliği, Kazakistan tarafından belirli bir düzeyde entegrasyonla karakterize edilen siyasi, güvenlik ve diğer alanlarda koordinasyona teşvik etmenin yanı sıra bölge genelinde ekonomik politikaları uyumlu hale getirmenin bir aracı olarak kabul edilmektedir.
Her şeyden önce stratejik olarak Kazakistanlı şirketlerin yeni pazarlara girerek ölçek ekonomisinden yararlanmaları ve işgücü, finans ve diğer üretim kaynaklarına optimum erişim sağlamaları için bir fırsat olarak görülüyor.
Dolayısıyla da Kazakistan Cumhuriyeti, hedeflerine ulaşmak için Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) dönem başkanlığı yaptığı sırada sağlanacak imkanlardan yararlanacaktır.
Kazakistan, ekonomik iş birliği ve güvenliği ön planda tutan ŞİÖ'nün çalışmalarına damga vurmak istiyor. ŞİÖ'nün ön önemli üyelerinden biri olan Astana, sürekli değişen jeopolitik ortamda istikrar sağlayıcı bir güç olarak platformun konumunu güçlendirmeyi amaçlıyor. Akorda, bu hedefe çeşitli müzakereler ve sorunların anlaşılmasını sağlama yoluyla ulaşacaktır. Haziran 2001'de Sankt- Petersburg'de düzenlenen ŞİÖ'nün kuruluş toplantısına katıldığı zamandan Temmuz 2023'teki dönem başkanlığına kadar Kazakistan, bu işbirliğini yalnızca "Yeni Büyük Oyun"daki rolünü göstermek için değil, aynı zamanda gelişimini izlemek ve Çin ve Rusya gibi dev ülkelerle ikili ilişkiler kurmak için de kullandı. Kazakistan, ŞİÖ'nün kurulduğu 2001 yılından bu yana ŞİÖ'ye birkaç kez dönem başkanlığı ederken kendi çıkarlarını gözetmeyi ihmal etmemiştir.
Kazakistan, Şanghay İşbirliği Örgütü’nü ticaret ve güvenlik işbirliğini pratik ve üretken bir foruma dönüştürmek için çaba gösteriyor. Ülke, çevre sorunlarını çözmeye yönelik işbirliği içerisinde bulunurken, dijital alanda da yakın ilişkiler kurmaya çalışıyor. Kazakistan, sürdürülebilir bir geleceğe yönelik küresel bir vizyon oluşturmanın yanı sıra, Doğu ile Batı arasındaki jeopolitik uçurumun kapatılması için de çaba harcıyor. Ülkeyi yönetenler, örgütün dönem başkanlığını yürütürken, terörizm, bölücülük ve aşırıcılığa karşı eyleme ilişkin 2025-2027 İşbirliği Programının güncellenmesi konusundaki kararlılıklarını vurguluyor.
ŞİÖ bölgesinin coğrafi olarak yakınlığı, transit geçiş olanakları, büyük pazar ve ekonomik sinerji gibi avantajlarına rağmen, ŞİÖ'nün başarısının önündeki temel engel, kayda değer ekonomik projelerin olmayışıdır. Bu da aslında mali destek mekanizmalarının yetersiz olmasıyla açıklanmaktadır. Kazakistan, Şanghay İşbirliği Örgütü'nün bölgesel projelerine yönelik finansal ve portföy yatırımlarını artırmak için verimli bir platform olarak "Astana Uluslararası Finans Merkezi"ni kullanmayı teklif ediyor.
Kazakistan, bölgesel iletişimin gelişmesindeki önemini göz önünde bulundurarak denize kıyısı olmamasını bir dezavantaj olarak görmeme, bölgesel entegrasyon sürecinde lider olma konusunda kararlı. Akorda, dış politikasında “Genişletilmiş komşuluk” teorisini benimsiyor, dolayısıyla ülkenin gelişmesi Avrasya coğragyasının gelişmesiyle doğrudan bağlantılıdır.
ESENBAY Alma Magaviyakızı