Kocaeli, sanayi şehri olmasıyla tanınsa da, son yıllarda doğa ile barışma sürecine girdi. Çevre restorasyonu, çevreyi koruma altına alma projeleri sayesinde, ormanlar yeniden yeşeriyor, kuşlar sulak alanlara yeniden dönüş ve yaban hayatı canlanıyor. Bu dönüşüm, yalnızca doğamız için değil, insan sağlığı ve ekonomik sürdürülebilirlik açısından da büyük bir oluşum sağlıyor. Peki, bu değişim nasıl gerçekleşti? Hep birlikte bakalım!

Doğanın Yeniden Hayata Dönüşü

Bir zamanlar sanayi ve kirlilik tehdidi altında olmasıyla tanınan Kocaeli’de, bugün doğayı koruma projeleri meyvelerini veriyor. Ormanya Tabiat Parkı, Avrupa’nın en büyük doğal yaşam parklarından biri haline gelirken, sulak alan restorasyonları sayesinde martılar ve pelikanlar yeniden kıyılara dönmeye başladı bile.

Kızıl geyikler, bölgedeki ormanlık alanlarda tekrar gözlemleniyor. Uzmanlara göre, ormanlar koruma altına alındıkça ve yasadışı avlanma önlendikçe yaban hayatı korunuyor.

Özellikle İzmit Körfezi çevresinde yürütülen arıtma tesisleri projeleri sayesinde, su kalitesinde gözle görülür bir iyileşme sağlandı. 

Ormanya: Türkiye’nin En Büyük Doğal Yaşam Alanı

Ormanya, yalnızca bir doğa parkı değil, aynı zamanda çevre bilincinin artırıldığı bir doğal yaşam alanı haline geldi. Burada, yaban hayatı koruma projeleri yürütülüyor ve ziyaretçilere doğa dostu yaşam hakkında bilgi veriliyor.

Ormanya’daki restorasyon çalışmaları sayesinde; kızıl geyik popülasyonu kontrollü olarak artırıldı, doğal bitki örtüsü koruma altına alındı, ekoturizm ile yerel ekonomi desteklendi.

Bu bağlamda kuş gözlemcisi  Ümit Malkoçoğlu ile bir röportaj gerçekleştirdik. Kendisine soruyoruz, “Çevresel restorasyon hakkında gözlemleriniz nelerdir?” Malkoçoğlu, “Doğudan batıya doğru nüfus kayması, kırsaldan şehire göç sonucunda insanlar ellerini ayaklarını doğadan çekti ve doğal yaşam alanı olumlu anlamda etkilendi. İnsanlar yaşam alanlarından çekildikçe hayvanlar doğaya dönmeye başladı. Ancak bu durumun artıları olduğu gibi eksileri de var. Örneğin, benim çocukluğumda bina aralarında bile kuşların yaşam alanı vardı. O bina aralarına yuvalarını kurarlardı. Şehirleşme ile bu yaşam alanlarını gözlemek zorlaştı. Şehirleşmeden etkilenen kesim sadece hayvanlar olmadı, bitkiler de oldukça etkilendi. Sani bu doğal örtü bir adaya sıkışıp kalmış. Bir yandan otobanlar, bir yandan yollar, bir yandan köprüler doğal yaşamı sıkıştırmış.” 

Bu cevabın ardından çevremizi korumak için neler yapabiliriz diyoruz. “Çevremizi, doğamızı korumak için kendimiz tek başımıza da bir şeyler elde edebiliriz. En basitinden çevremizde dönen bu yaşamı tanımak!

Örneğin ben ilk başlarda balkondan kuş gözlemleri yaptım. Çünkü gözlem yapmanın büyüğü küçüğü olmaz.” Diyerek sorumuzu cevaplıyor. Bu sefer de bilinç konusuna değiniyoruz ve “Çocukların bilincini arttırmak için çalışmalar yaptığınızı duyduk, bize bunları anlatılır mısınız?” diyoruz. “Uzun yıllar inandığım bir konuydu çocuklara doğa bilinci aşılamak. Çocuklara doğadaki canlıları neden korumalıyız, nasıl korumalıyız şeklinde sorular yöneltiyoruz. Bu amaç doğrultusunda 2023 yılında bir proje başlattık. Çocuklar öğretmenleri ile beraber mevsimsel değişiklikleri ve canlı çeşitliliğini gözlemliyor, kuşları ve ağaçları tanımaya çalışıyor. Bu uygulamayı tanı, sev, koru formatında gerçekleştiriryoruz. Gerek Ormanya’da gerekse başka doğal yaşam alanlarında... Çünkü biliyoruz ki korumak önce sevmek ile, onun öncesinde de tanımakla gerçekleşir.” Şeklinde bir açıklama yapıyor. Değindimiz en önemli konulardan biri de Ormanya oldu! Ormanya hakkında, “Şehirin içinde Ormanya gibi ekolojik restorasyon sağlayan büyük bir alanımız var. Gündelik hayatta göremeyeceğimiz pek çok canlıyı görme şansımız oluyor. Ormanya hakkındaki düşünceleriniz nelerdir? İlerde bu gibi doğal yaşam alanları desteklenmeli ve sayısı arttırılmalı mıdır?” sorusunu soruyoruz. Ümit Malkoçoğlu “ Ormanya bizim için çok büyük bir şans. Oradaki geniş alanlarda bir sürü canlı türü var ve tabi bunu gündelik hayatta her zaman görmek mümkün olmuyor. Hayvanları dar kafesler içerisinde tutmaktansa Ormanya gibi ekolojik çeşitliliğin korunduğu bir yerde bu hayvanlara bakmak daha mantıklı. Ayrıca Ormanya’daki yollar sayesinde de kuş gözlemi ve diğer hayvanların gözlemi, özellikle kızıl geyikler, insanlar için çok önemli bir husus haline geliyor. Zaten doğal yaşam alanı orası olan çakal, karaca gibi büyük memeli hayvanları gözlemlemek için uygun saatlerde giderseniz yaban hayat gözlemi için harika bir seçenek sunuyor bizlere Ormanya.” Ve ekliyor Malkoçoğlu, “Esasında sadece Ormanya da değil, oturtuğumuz sokak bile aslında doğal yaşamı gözlemlememiz için uygun.” Diyip sözlerini noktalıyor. 

Yerel ve Küresel Bağlam: Kocaeli’den Dünya’ya Bir Model

Çevre koruma ve iklim değişikliği şube müdürü Meriç Deniz ile yaptığımız röportaja göre, çevreyi iyileştirme amacıyla yürütülen projeler hem turizm ve çevre esnafına katkı sağlarken , hem de kişilere çevre bilincini kazandırarak daha iyi bir çevrede yaşamamızı ve daha kaliteli bir yaşam sürmemizi sağladığını düşünüyor. Ayrıca miniklere yönelik yürütülen projelerinde geleceğe büyük bir yatırım olduğunu düşündüğünü söyleyebiliriz.

Yapılan Araştırma Sonuçları Çok Çarpıcı

Çervre şehircilik ve iklim değişikliği müdürlüğü 2022 yılı çevre durum raporuna göre elde edilen bütün veriler değerlendirildiğinde, arazi çalışmalarından ve literatürden elde edilen kayıtlara göre Kocaeli ilinde yayılışa sahip kuş türü sayısı 262’dir. Arazide tespit edilen türlerin 145’i yerli, 52’si yaz ziyaretçisi, 22’si kış ziyaretçisi, 4’ü transit göçer ve rastlantısal türdür. Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında Türkiye genelinde yayılış gösteren kuşların %60’ı Kocaeli ilinde bulunmaktadır.

Kocaeli bir sanayi kenti olmasından kaynaklı bir çok atığa rağmen yürütülen ve başarılı olan çevre restorasyon çalışmaları, insanların her zaman doğayı ve çevreyi kurtarmak için bir şansı olduğunu sadece bunun için çabalamamız gerektiğini kanıtlar. Ormanya doğal yaşam parkı, İzmit Körfezi’nde dönem dönem gördüğümüz flamingolar, farklı yabani türlerin tekrar görülmeye başlaması doğanın iyileştiğinin en somut kanıtları diyebiliriz

Ela AKYOL – Beren VURAL

(10. Sınıf Öğrencileri)