Türk devletlerinin gerçek iletişim ve eylem merkezi...

Türk Devletleri Örgütü (TDÖ) Devlet Başkanları gayrıresmi zirvesi, 21 Mayıs'ta Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de gerçekleştirildi. Etkinliğe Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de katılarak bir konuşma yaptı. Devlet başkanı, Türk Devletleri Örgütü devlet başkanlarının ilk gayrı resmi zirvesinin geçen yıl Azerbaycan'ın girişimiyle Şuşa'da düzenlendiğini söyledi: "Bu girişimin devamı olarak ikinci gayrı resmi zirvenin düzenlenmesinden mutluluk duyuyorum. Kırgızistan'ın örgütteki başarılı başkanlığından dolayı Cumhurbaşkanı Sadyr Caparov'u kutluyorum. Bu yıl Azerbaycan, Türk Devletleri Örgütü'nün resmi zirvesine ev sahipliği yapacak. Zirveye katılmanız için sizi Azerbaycan'a davet ediyorum. Genel olarak Azerbaycan, örgüte üye ülkelere 20 milyar ABD dolarından fazla yatırım yaptı. Bu yıl Türk Yatırım Fonu'nun resmen faaliyete geçmesi bekleniyor. Ulaştırma alanında Türk devletleriyle iş birliğimiz güçleniyor. Son yıllarda Azerbaycan'da ulaştırma altyapısına - otoyollar, demiryolları hatları, liman, tersane, hava taşımacılığı - büyük yatırımlar yapıldı. Sonuç olarak, açık denizlere erişim eksikliğine rağmen Azerbaycan, Avrasya'nın ulaştırma ve lojistik merkezlerinden biri haline geldi." Devlet Başkanı, Türkiye ve Orta Asya ülkelerinin Azerbaycan topraklarından transit sevkiyat hacminin 2024 yılında 11 milyon tona ulaştığını kaydetti: "Komşu ülkelerle yeni işbirliği formatları oluşturduk ve ortak girişimler kurduk. Orta Koridor'un bir parçası olan Bakü-Tiflis-Kars demir yolunun taşıma kapasitesi geçen yıl Azerbaycan fonlarıyla 5 milyon tona çıkarıldı. Orta Koridor'un dijitalleştirilmesine büyük önem veriyoruz. Şu anda Hazar Denizi limanları arasındaki taşımacılık operasyonlarını ve ticareti basitleştirmeyi amaçlayan tek bir dijital platform oluşturma projesi üzerinde çalışılıyor. Hazar Denizi'nde 50'den fazla ticaret gemisi bulunan Azerbaycan, Türk devletlerine önemli transit hizmetleri sağlıyor.Şu anda Bakü Tersanesi'nde 10 yeni gemi inşa ediliyor". Zirvede ayrıca bir Deklarasyon imzalandı. TDT Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev'in imzaladığı Deklarasyon 71 maddeden oluşuyor. Türk devletlerinin dünyadaki modern siyasi, ekonomik ve sosyal ilerlemeyi, bölgesel ve küresel barış ve güvenliği etkilemedeki önemli rolünü vurgulayan devlet başkanları, örgütün kurumsal temelini oluşturan tarihi Nahçıvan Anlaşması'nın ilkelerine, hedeflerine ve ruhuna olan sarsılmaz bağlılığı yeniden teyit ettiler. Başkanlar, "Türk Dünyası Şartı"nı Türk halklarının ortak kültürünün, geleneklerinin, dilinin ve tarihinin başlıca ifadesi ve ortak Türk kimliklerini güçlendirmek için birleştirici bir çerçeve olarak tanıdılar. Taraflar, Türk devletleri arasındaki büyük potansiyeli ve fırsatları kullanarak her alanda dayanışmayı, işbirliğini ve koordinasyonu daha da güçlendirme kararlılıklarını dile getirdiler. Macaristan, Türkmenistan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin gözlemci olarak örgütün çalışmalarına yaptıkları değerli katkılar memnuniyetle karşılandı. Önemi Üye devletlerin birlik ve beraberliğini ihlal etmeyi amaçlayan her türlü eylem ve tehdidin önlenmesi gerektiği vurgulandı. Beyanname Azerbaycan, Kazak, Kırgız, Türkçe ve Özbekçe dillerinde imzalandı. Uzmanlara göre Cumhurbaşkanı'nın Macaristan ziyareti sadece ikili ilişkileri güçlendirmekle kalmıyor, aynı zamanda Türk Devletleri Örgütü'nün uluslararası arenadaki rolünü de artırıyor. Devlet Başkanı'nın Macaristan'ın örgüt içindeki gözlemci statüsüne verdiği destek, Azerbaycan'ın yeni dönemin siyasi yapılarına aktif katılımını ve Türk devletlerini birleştirme niyetini gösteriyor. Türk Devletleri Örgütü Zirvesi'nin Budapeşte'de düzenlenmesi, Azerbaycan ve Macaristan arasındaki ekonomik, kültürel ve siyasi ilişkilerin gelişmesi açısından büyük önem taşıyor. Bu, Türk devletleri ile Avrupa arasında yeni bir işbirliği modelinin oluşumuna ivme kazandıracak. Viktor Orbán'ın "Türk devletleri olmasaydı, Macar halkı enerji için daha fazla para öderdi" ifadesi bu açıdan dikkat çekici. 

Zirveyi ve Azerbaycan-Macaristan ilişkilerini değerlendiren Milletvekili Azer Badamov, "Sherg.az"a yaptığı açıklamada , Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Macaristan ziyaretinin bir dizi pragmatik kararın devamı niteliğinde olduğunu söyledi. Milletvekili, Macaristan ile ilişkilerin çok yönlü ve aktif dış politika çizgimizin özel bir parçası olduğunu söyledi: 

"Hükümetin dış politika kararlarının ardındaki gerçek nedenleri ortaya çıkarmak zor olsa da, Viktor Orban ile Cumhurbaşkanı İlham Aliyev arasındaki güveni, samimiyeti ve karşılıklı anlayışı anlamak ve fark etmek imkansızdır. Ortak çıkarların yanı sıra, bu kişisel ilişkiler de devletlerarası ilişkilerimizde bir referans noktası olarak ortaya çıkmaktadır. Tam da bu nedenle, Azerbaycan'ın çok fazla enerji harcadığı COP29 etkinliğini aksatma girişimlerine rağmen, Macaristan etkinliklere katılım konusunda geleneksel kuralların ötesine geçerek katılımını en üst düzeye, Başbakan seviyesine çıkarmıştır."

Milletvekili, Sayın Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Macaristan'a gerçekleştirdiği güncel ziyaretin, Azerbaycan-Macaristan Stratejik Diyaloğu'nun sadece belgeler üzerinden kurulmadığını, aynı zamanda ilişkilerimizin gelişme yörüngesi üzerinde pratik adımlarla aktif bir şekilde çalışıldığını gösterdiğini kaydetti: 

"Macaristan'ın Avrupa kurumlarında "Azerbaycan'ın gören gözü ve vuran bileği" olduğunu söylersek, yanılmadığımızı düşünüyorum. Bu nedenle Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi gibi kurumlarda çıkarlarımızın korunması boş kalmıyor. Macaristan'ın Türk Devletleri Örgütü'ndeki gözlemci statüsünde de yer verilmemesi haklı. 2024 sonu rakamları iki ülke arasındaki ticaret cirosunda yüzde 29'luk bir artışa işaret ediyor. Bu önemli rakam, Avrupa pazarlarına daha sağlam ve dinamik bir temelde katılımımızı hem şartlandırıyor hem de ivme kazandırıyor. Sadece Macaristan'ın enerji güvenliğine ilişkin görüşü değil, aynı zamanda iklim ve enerji politikasının temel öncelikleri de Azerbaycan ile örtüşüyor. Dolayısıyla bu uyumluluk enerji güvenliği, fosil yakıt kullanımının azaltılması ve uygun enerji fiyatları ile ilgilidir. Macaristan, Azerbaycan'ın her koşulda Avrupa'nın enerji güvenliğini güçlendirmedeki rolüne her zaman özel önem veriyor. Macaristan ile Azerbaycan arasındaki çeşitli düzeylerdeki iletişim panelleri tamamen aynı. Hem iletişim hem de gerçek eylemler "gibi paralel gerçeklikler yaratıyor.

Milletvekili Vugar Bayramov da "Sherg.az"a yaptığı açıklamada , Azerbaycan ile Macaristan arasındaki stratejik ilişkilerin son yıllarda derinleştiğini söyledi. Milletvekiline göre Macaristan, Azerbaycan'ın Doğu ve Orta Avrupa'daki ortak ülkelerinden biri olarak değerlendiriliyor: 

"İki ülke arasındaki ticaret cirosundaki büyüme dinamikleri de korundu. Ülkeler arasındaki ticaret cirosu 2021'de 35,2 milyon dolar iken, 2022'de 47,4 milyon dolar, 2023'te 48,4 milyon dolar ve son olarak 2024'te 62,3 milyon dolar olarak kaydedildi. Bu, Azerbaycan ile Macaristan arasındaki ticaret cirosunun son 4 yılda yüzde 77 arttığı anlamına geliyor. Son yıllarda kaydedilen büyüme eğilimine rağmen, Azerbaycan ile Macaristan arasındaki ekonomik ilişkilerin petrol dışı sektörde daha da gelişme potansiyeli oldukça büyüktür. Her iki ülkenin ortak yatırımları, ithalat ve ihracat operasyonlarını genişletme fırsatları oldukça takdir edilmektedir. Bu bağlamda, Azerbaycan Cumhurbaşkanı'nın ziyareti, iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin daha da derinleşmesine hizmet edecektir. Azerbaycan Cumhurbaşkanı'nın Macaristan'a ziyareti, ülkeler arasındaki ilişkilerde yeni bir sayfa açacaktır. Ülkemizin Orta ve Doğu Avrupa'nın enerji güvenliğinin oluşumundaki rolü artmaktadır. Bu, konumunu daha da güçlendiren stratejik bir durumdur."

V. Bayramov, geçen yıldan bu yana Macaristan'a Azerbaycan doğalgazı ulaştırıldığını belirterek, şunları kaydetti: 

"Bölgesel enerji güvenliğine yakından katkıda bulunan Azerbaycan, ortak ülkelerle enerji iş birliğini güçlendiriyor. Azerbaycan'ın Avrupa'ya gaz ihracatı 2024 yılında yüzde 8,6 artarak 12,9 milyar metreküpe ulaştı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı'nın siyasi iradesiyle mümkün kılınan, Güney Gaz Koridoru'nun yeni bir unsuru haline gelen Yunanistan-Bulgaristan Gaz Bağlantısı'nın iletim kapasitesinin 3,5 milyar metreküpten 5 milyar metreküpe çıkarılması, bölgedeki daha fazla ülkenin Azerbaycan'dan daha fazla miktarda gaz satın almasına veya yeni enerji iş birliğine başlamasına olanak tanıyacak."