SEYYİD ŞEHÎD YAKÛB BABA (1867–1915)
İsmi yâd edilince akla gelen ilk şey, Sarıkamış Harekâtında Rufâî dervîşlerden kurduğu 60 kişilik müfreze birliği ile Sarıkamış Kötek Köyü hudutlarında şehîd olduğudur. Şehîd Yakup Baba’nın hayatını öğrenmek için çok gayret sarf ettik. Ancak, o dönemde yaşayanlar hayatta olmadıkları gibi o yılları bu günkü nesillere aktaracak kayıtları ve kişileri bulmak da eldeki imkânlarımızın fevkindedir. Ona dair aktaracağımız bilgiler, oğlu Mevlüd Baba’nın ve torunu amcam Hacı Talip Baba’nın anlattıklarından ibârettir. Tesellimiz, onun zaten şehîd olmakla kendi destanını yazmış olması ve bu destanın gönüllerde okunmaya devam etmesidir. Yakup Baba Osmanlı İmparatorluğu yılları içinde yaşamıştır. Dergâhlar o yıllarda resmi görev üstlenmişlerdir. Vilayetlerde bulunan Meşayıh-ı Arifan yetkilileri tarafından faliyetleri kontrol edilmişlerdir. Barış zamanında İslam Dininin hayata hâkim olması için devletine, vatanına ve milletine bağlı ahlaklı insan yetiştiren irfan ocaklarında yetişen er kişiler savaş zamanında da düzenli ordu emrinde savaşmışlardır. (Baki Çınar)
A.Doğumu, Çocukluğu Ve Eğitimi:
Şehîd Yakup Baba, Seyyid Hacı Ahmed Baba’nın oğludur. Sanamer köyünde dünyaya gelmiştir. İlk eğitimini ve terbiyesini Seyyid Hacı Ahmed Baba’nın Sanamer’deki dergâhında almıştır.
Yakup Baba, hocası Hacı Ahmed Baba, yoldaşları dervîşler, sermayesi muhabbet, dergâhı mescid, himmeti hizmetinden doğan edep ve takva üzere yaşamış bir tasavvuf eridir.
E.Çocukları: Yakub Baba’nın, Mahmud, Muhammed, Arif, Mevlüd isimli dört erkek çocuğu; Ümmü Gülsüm, Miyâse, Mahbûb ve Ayşe adında dört kızı olup toplam sekiz çocuğu olmuştur. Mahmud, babasının sağlığında, daha küçüklüğünde, su içerken boğularak ölmüştür. Ümmü Gülsüm, yine babasının sağlığında, Erzurum’un Tortum ilçesine bağlı Konak köyüne gelin olarak gitmiştir. Miyâse ise henüz evlenmeden verem hastalığına yakalanıp ölmüştür. Mezarı Sanamer köyü mezarlığındadır. ŞehîdYakub Baba, sağlığında büyük oğlu Muhammed’i Erzurum Gümüşgözü Mahallesi’nde mukîm, kunduracılık yapan Ağa Usta nâmı ile meşhur şahsın kızı Zekiye ile evlendirmiştir. Bu evlilikten Cebriye adlı bir kız çocukları olmuştur. Muhammed, seferberlik yolunda ölmüştür78 .
A.SARIKAMIŞ HAREKÂTI Tarih boyunca Türkiye üzerinde emelleri olan Ruslar, bünyelerinde barındırdıkları Ermeniler ile birlikte, Doğu Anadolu’yu bütünü ile ele geçirmek istemişlerdir. Bu arzu ile 1877-1878 (93 Harbi) Osmanlı-Rus harbi olmuştur. Kars ve Ardahan, Ruslar’ın eline geçmiş ve Sarıkamış kasabasına kuvvetli bir Rus garnizonu yerleştirilmiştir. Sarıkamış 36 yıl boyunca Rusların elinde kalmıştır. Osmanlı imparatorluğu o yıllarda zayıf bir durumdadır. 1914 sonbaharında Đngiliz donanmasının önünden kaçan iki Alman zırhlısı, gönderine çektiği Osmanlı bayrağı ve ciğer kırmızısı fesler giymiş Alman mürettebatıyla Yavuz ve Midilli adlarını alarak Rus limanlarını bombalamış ve böylece Osmanlı devleti de fiilen savaşın içine çekilmiştir. 1 Kasım’da Rusların General Daşkof komutasındaki Kafkas ordusu harekete geçmiştir. 14 Kasım’da Đstanbul’dacihâdîlânedilmiştir. Başkomutan Enver Paşa, doğudaki üç kolordu ile Ruslara baskın yapacak ve üç kolordu halinde Sarıkamış’a saldıracaktır87 . Enver Paşa, Genel Kurmaya kayıtlı 60.000 askerle gelince Anadolu köylerinden de 60.000 sivil insan bu harekete katılmıştır. İşte Yakup Baba da dervîşlerden kurduğu 60 kişilik müfreze birliği ile bu harekete katılmıştır.
22 Aralık 1914’te Hasan İzzet Paşa komutasındaki 9. Kolordu Allâhuekber dağlarında orman içinden Sarıkamış’a çıkacak; Hâfız Hakkı Paşa komutasındaki 10. Kolordu Oltu Penek üzerinden çevirme harekâtı yapacak ve Galip Paşa Komutasındaki 11 kolordu Aras nehrini takip ederek savaşın tali kuvvetleri ile mücadele edip Rusların ilerlemesini durduracaktır. 87 Bakınız: Sarıkamış-Sibirya belgeliği (Donarak yok olan ordunun öyküsü), Sabah Gazetesi 25.12.2005 73 Harekât Planı Fakat gerek coğrafyanın zorluğu gerek iklimin elvermemesi gerekse askerî donanımın yetersiz olması nedeniyle plan işlemez ve Sarıkamış hârekatı, tarihte eşi görülmemiş bir acıyla noktalanır.
SeyyidYakub Baba, 11. Kolordu Komutanlığı emrindeki 33. Tümen içerisinde bulunan Yozgatlı Çapanoğullarından Yüzbaşı Cevat Bey’in birliğinde savaşmıştır. Kurduğu 60 kişilik müfreze birliği ile beraber Kötek Köyü sırtlarında Rus GenaralYudeniç kuvvetlerine karşı 2 Ocak 1915 tarihinde yapîlân çarpışmışlarda şehîd olmuştur.