Bugün, 10 Ocak 2025 Cuma
10000,72%1,11
35,33% -0,02
36,47% -0,01
3030,98% 0,17
4888,06% 0,02
Türkmenistan, Orta Asya'da, Hazar Denizi'nin doğusunda, Kazakistan ve Özbekistan'ın güneyinde, İran ve Afganistan'ın kuzeyinde bulunan bir Türk ülkesidir.
Derya Soysal (Expert on Central Asia):
Türkmenistan, Orta Asya'da, Hazar Denizi'nin doğusunda, Kazakistan ve Özbekistan'ın güneyinde, İran ve Afganistan'ın kuzeyinde bulunan bir Türk ülkesidir.
Bu eski Sovyet ülkesi, 1991 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazanmıştır. Türkmenistan'ın bağımsızlığı, ülkenin kendi iç ve dış politikalarını geliştirmesine, ulusal kimliğini güçlendirmesine ve benzersiz kültürel mirasını tanıtmasına olanak sağlamıştır. Bugün Türkmenistan, geniş doğal kaynak rezervleri ve Orta Asya'daki stratejik konumu sayesinde bölgede önemli bir rol oynamaya devam etmektedir.
Türkmenistan, güneydoğusundaki sınır komşusundaki gerginlikler bağlamında bağımsızlığını kazanmıştır. Gerçekten de, Türkmenistan'ın 1991'deki bağımsızlığı sırasında Afganistan yoğun bir iç savaş içindeydi. 1989'da Sovyet birliklerinin çekilmesinden sonra iktidara gelen Başkan Mohammad Najibullah, mücahitlerin saldırılarına karşı hükümetini korumaya çalışıyordu. Afganistan'daki durum, hükümet güçleri ile direniş grupları arasındaki sürekli çatışmalar ve siyasi istikrarsızlık ile karakterize ediliyordu. Bu çatışma dönemi, Türkmenistan gibi komşu ülkeler üzerinde de etkili oldu ve Türkmenistan, bölgesel çalkantılar içinde kendi bağımsızlığını ve istikrarını sağlamaya çalıştı. Türkmenistan'ın hükümet politikası, özellikle sınır komşusundaki bu tür bir istikrarsızlık karşısında şekillendi ve aşağıdaki satırlarda daha ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
Günümüzde Türkmenistan, sık sık yalan haberler ile karşı karşıya kalan bir ülkedir. Bu makalenin amacı, Türkmenistan'ın gerçek yüzünü göstermek ve ülkenin potansiyelini daha iyi anlamanızı sağlamaktır.
Birinci olarak, Türkmenistan, başkanlık sistemi ile yönetilen bir cumhuriyettir. Kuzey Kore ise komünist bir tek parti sistemine sahiptir. Örneğin, 2022 yılında Serdar Berdimuhamedov, sekiz diğer adayı yenerek oyların yaklaşık %73'ünü alarak başkan seçilmiştir.
İkinci olarak, Türkmenistan Avrupa Birliği ile yakın işbirliği içinde çalışmaktadır. Nitekim, Avrupa Komisyonu'nda dışişleri ve bu durumda Orta Asya ile ilgilenen Genel Müdürlükte çalışan bir yetkili ile yaptığım birebir görüşmede, Türkmenistan'ın eleştirilere ve diyaloglara, özellikle insan hakları konularında her zaman açık olduğunu açıkça belirtti.
Ekonomik açıdan ve uluslararası alandaki açıklığı açısından, medya ve sosyal medyada birçok yanlış bilgi yayılmaktadır ve bu bakış açısını biraz detaylandırmak gerekmektedir. Türkmenistan, birçok ülke ile ekonomik ilişkiler kurmuş ve özellikle enerji ve altyapı sektörlerinde yabancı yatırımları kabul etmektedir. Ayrıca, ülke ekonomik ortaklarını artırmaya çalışmakta ve Avrupa Birliği'ne de yakınlaşmaktadır. Nitekim, ülke uluslararası forumlara katılmakta ve düzenlemekte, ekonomik ortaklıklarını çeşitlendirmeye çalışmaktadır. Bu yıl, Türkmenistan 2025 yılı barış yılı olarak ilan edilmiştir. Bu kapsamda büyük uluslararası konferanslar ve forumlar düzenlenecektir. Başka bir deyişle, Türkmenistan diğer ülkelere karşı açıklık politikası izlemektedir.
Türkmenistan giderek daha fazla açıklık göstermekte ve çok çeşitli uluslararası ilişkilere sahip olmaktadır. Ülke, AB, ABD, Çin ve diğer ülkelerle güçlü işbirlikleri geliştirmiştir. Bu işbirlikleri, Türkmenistan'ın ekonomik büyümesine ve kalkınmasına katkı sağlamaktadır.
Türkmenistan yabancı yatırımcılara ve turistlere açıktır. Her yıl binlerce yabancı ziyaretçi kabul edilmektedir. Ülke, özellikle tarihi ve kültürel zenginlikleri ile dikkat çekmektedir. Türkmenistan, zengin kültürel mirası ve tarihi yapıları ile dikkat çekmektedir. Ülke, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan birçok tarihi esere ev sahipliği yapmaktadır (Antik Merv; Kunya-Urgenç: Part Kalesi Nisa…)[1]. Ayrıca, Türkmenistan'ın geleneksel el sanatları ve kültürel etkinlikleri de büyük ilgi görmektedir.
Bir diğer genel yanlış bilgi ise ülkeye giriş ve çıkış hakkındadır. Türkmenistan'da vatandaşların seyahat etmesi mümkündür ve yerel bir turizm acentesi aracılığıyla turist vizesi almak mümkündür.
Ayrıca, başka genel yargılar da dolaşıyor: İnsanların rahatça dışarı çıkamadığı, internet kullanımının yasak olduğu ve Aşkabat’ta tüm arabaların zorunlu olarak beyaz olduğu söyleniyor…
Birincisi, Aşkabat’tayken ve şehri gezerken gerçekten huzurlu hissettim, şehri çok beğendim ve kendimi tamamen güvende hissettim (ki bu, Avrupa’nın büyük başkentlerinde genellikle zor bir durumdur).
İnternet kullanımının kesinlikle yasak olmadığını, ancak bazı sosyal medya platformlarının kısıtlandığını belirtmek gerekir.
Bunun yanı sıra, yabancı söylemlerde sıkça yer alan başka bir yanlış bilgi ise şu: Türkmenistan’ın Rusya yanlısı olduğu ve tamamen Ruslaşmış bir ülke olduğu iddia ediliyor. Ancak Orta Asya ülkeleri arasında Türkmenistan’ın en az Ruslaşmış ülke olduğunu düşünüyorum. Sokaklarda gezerken her şeyin Türkmence olduğunu görüyorum. Hatta Rusça yazılmış tek bir kelime bile görmedim. Genç nesil Rusça kullanmıyor ve neredeyse tüm gençler Türkçe konuşuyor.
Son olarak, şehrin politikası, şehirdeki renk ve uyumun korunmasını teşvik etmeye dayanıyor. Bu nedenle beyaz renk tercih ediliyor ve daha yaygın. Ancak Aşkabat’ta her gün başka renklerde arabalar görmek mümkün. Bu da şehrin güzelliğini oluşturuyor ve temizliği daha genel bir örnek haline gelmeli.
Sonuç
Sonuç olarak, Türkmenistan hakkında doğru bilinen yanlışları düzeltmek ve ülkenin gerçek yüzünü göstermek önemlidir. Türkmenistan, Türk devletidir ve o ülke hakkında dezanformasyonla savaşmak önemlidir. Türkmenistan'da 2025 yılı "Uluslararası Barış ve Güven Yılı" ilan edildi. Bu vesileyle ülke genel olarak dünyada barış mesajları yayınlayacak bu yıl. Türkmenistan’ın daimi tarafsızlığı da bu barış mesajlarında önemli rol oynayacaktır.
Bu makalenin, Türkmenistan hakkında daha doğru ve kapsamlı bir anlayışa sahip olmanıza yardımcı olmasını umuyorum.
