Bugün, 13 Mart 2025 Perşembe
  • BIST 100

    10727,58%1,39
  • DOLAR

    36,61% 0,06
  • EURO

    39,85% -0,03
  • GRAM ALTIN

    3497,87% 1,35
  • Ç. ALTIN

    5600,10% 0,76

Uygur Tarihçi Ömür Boyu Hapse Atıldı

DÜNYA 4.02.2025 08:10:00 0
Uygur Tarihçi Ömür Boyu Hapse Atıldı

ÇKP rejimi tarafından kapatılmadan önce Uygur tarihi üzerine geniş bir kitap ve materyal koleksiyonunu arşivleyen Orhun web sitesinin kurucusu Uygur tarihçi Tursuncan Hezim, çalıştığı okuldaki bir güvenlik yetkilisinin RFA’ya verdiği bilgiye göre, 2022 yılında ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.

Bu Uygur tarihçi Tursuncan Hezim’in ikinci mahkumiyetiydi. Hezim 2009 yılında, Çin’in işgali altındaki Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi’de Temmuz 2009’da yaşanan ayaklanmanın ardından web sitesindeki çalışmaları nedeniyle tutuklanmış ve yedi yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.

Ne zaman serbest bırakıldığı belli değil. Ancak 2017’de başlayan Uygurların toplu hapsinin ardından 2022’de 51 yaşındayken tekrar gözaltına alındı.

Özgür Asya Radyosu (RFA) muhabirinin uydu telefonu aracılığıyla irtibat kurduğu güvenlik yetkilisi “Urumçi’deki 3 No’lu Cezaevinde yatıyor” dedi.

Ancak ne güvenlik yetkilisi ne de okulun idari personeli ikinci kez mahkum edilmesinin nedenini bilmiyordu.

Uygurların mahkumiyetlerini ve cezalarını teyit etmek, Çinli yetkililer bu konularla ilgili herhangi bir bilgiyi kamuya açıklamadığı için son derece zordur.

Uzmanlar, 2017’den bu yana tahminen 1,8 milyon Uygur’un Doğu Türkistan’daki toplama kamplarına yerleştirildiğini ve burada zorla çalıştırıldıklarını ve insan hakları ihlallerine maruz kaldıklarını söylüyor.

Çin bu kampların yeniden eğitim ve iş eğitim merkezleri olduğunu ve çoğunun kapatıldığını söylüyor.

Ancak Amerika Birleşik Devletleri ve diğer Batılı parlamentolar Çin’in Uygurlara yönelik muamelesini “soykırım” olarak nitelendirdi ki Pekin bunu reddediyor.

TARİH KONUSUNDA TUTKULU

Hezim 1973 yılında Aksu’da doğdu ve 1996 yılında Sincan Üniversitesi Tarih Bölümü’nden mezun oldu.

Arkadaşlarının söylediğine göre Uygur tarihini araştırmış ve bulgularını halka açık forumlarda paylaşmış.

Bu durum Çin devlet güvenliğinin onu yakından izlemesine yol açtı ve üniversite öğrencisiyken birçok kez gözaltına alındı ve sorgulandı.

Çoğunluğu Müslüman olan Uygurlar, kültürel olarak Han Çinlilerinden farklı olan ve diğer Orta Asya halklarıyla kültürel bağları paylaşan bir Türk halkıdır.

Kaliforniya’daki Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı’nda (NASA) çalışan yakın arkadaşı Erkin Sıddık, “Çinli yetkililer Tursuncan’ın tarih konusundaki derin bilgisi nedeniyle ona karşı hiçbir zaman rahat olmadılar” dedi.

Hezim, Sincan Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra Aksu İli 1 No’lu Ortaokulu’nda öğretmenlik yapmaya başladı.

Ancak Uygur tarihi hakkındaki görüşleri öğretmenlik görevinden alınmasına yol açtı ve yurt güvenliği görevine atandı.

DEĞERLİ KAYNAK

Bu süre zarfında Orhun web sitesini kurdu.

Tarihi materyallere ek olarak, bir tartışma ve münazara forumuydu ve hükümet destekli araştırma web sitelerinden memnun olmayan Uygur okuyucular için değerli bir kaynak haline geldi.

Hezim ayrıca Hunların Genel Tarihi gibi eserleri tercüme etti ve birkaç akademik makale yazdı.

Ancak 5 Temmuz 2009’da Urumçi’de düzenlenen ve Uygurlar ile Çin polisi arasındaki çatışmalarla şiddete dönüşen bir protestonun ardından tutuklanmış ve web sitesi kapatılmıştır.

Protesto, Çin’in güneyinde bir Uygur fabrika işçisinin ölümü üzerine Çin hükümetinin hareketsiz kalmasına karşıydı.

Hezim yedi yıl hapis cezasına çarptırıldı ve serbest bırakıldı, şimdi sürgünde olan anonim bir arkadaşı RFA Uygur’a söyledi.

Ancak okul yetkilisi, 2022’de tekrar gözaltına alındığını ve o yılın sonunda ömür boyu hapse mahkum edildiğini doğruladı.

NASA bilim adamı Erkin Sıddık, web sitesinin kapatılmasına rağmen Çinli yetkililerin arşivlenen tüm materyalleri silemediğini söyledi. Sürgündeki Uygur bilgisayar uzmanlarının burada arşivlenen materyallerin büyük bir kısmını kurtarmayı başardığını söyledi.


Haber Editörü

Hakan Dikmen 1

hakandikmen30@gmail.com

Suriye'de geçici anayasa onaylandı

Filipinler eski Devlet Başkanı Duterte, UCM tarafından yargılanacak

Çorum'da gıda fabrikasında çıkan yangın kontrol altına alındı

Bolivya'da otobüs kazası: 13 ölü, 20 yaralı

Siirt’te trafik kazası: 1 yaralı

Altının ons fiyatına Trump etkisi

Gazze'de şehit 48 bin 524'e yükseldi

İşgalciler Lübnan’ın güneyindeki 5 noktadan çekilmeyecek

Katar, Ürdün üzerinden Suriye'ye elektrik tedarikine başladı

TikTok, Arnavutluk'ta resmen erişime kapatılıyor

Başıboş sokak köpekleri için 39 müfettiş görevlendirildi

Polonya'dan nükleer silah açıklaması

Dünya Sağlık Örgütü'nden kızamık salgını uyarısı

 Pezeşkiyan: İran petrolüne yaptırım uygulamakla bize sorun çıkaramazlar

Azerbaycan ve Ermenistan anlaşma metninde uzlaştı

“8. Uluslararası İyilik Ödülleri” sahiplerini buldu

Batman'da maddi hasarlı trafik kazası

Arjantin'de hükümet karşıtı protesto

İşgalci subaydan itiraf: Gazze'de Filistinliler sıklıkla "Canlı kalkan" olarak kullanılıyor

Türkiye'den üst düzey Şam ziyareti

Hafif ticari araç ile otomobil çarpıştı: 2 yaralı

Yunanistan'ın yeni Cumhurbaşkanı Tasulas göreve başladı

STK temsilcileri ve kanaat önderleri iftar yemeğinde buluştu

İçişleri Bakanı Yerlikaya: Bizim en büyük gücümüz kardeşliğimizdir

Yerel basın dayanışma ve aile bağları ile güçlendi

Finlandiya, Ukrayna'ya yeni askeri yardım paketi açıkladı

Tarımsal destekleme ödemeleri çiftçilerin hesaplarına aktarılıyor

Giresun merkezli uyuşturucu operasyonunda 24 tutuklama

Adıyaman’da iki ayrı kazada 3 kişi yaralandı

BİSİAD, Bursa LÖDER ile dayanışma sofrası kurdu

Yükleniyor

Haberi Sesli Oku

Beklenen geldi, bari sahip çıkalım!

Milli Vicdani İlmi Bakış Topluluğu’nun “Erzurum ve Kurtuluş Savaşı” özel gecesi…

Erzurum’da 12 Mart Kurtuluş Etkinlikleri Kapsamında 3x3 Veteranlar Basketbol Turnuvası Düzenlendi

Anahtar Parti Erzurum Gençlik Kolları Başkanlığının 12 Mart mesajı

Curlıng 2024/2025 1. Lig Müsabakaları Erzurum’da yapıldı

Vali Mustafa Çiftçi’nin Erzurum'un Düşman İşgalinden Kurtuluşunun 107. Yıl Dönümünü Kutlama Mesajı

Birikim Medya A.Ş. sunar…

Kahramanlıklarımızla dolu dolu geçen ve baharın müjdeleyicisi bir ay

“Erzurum, her karışı kahramanlıkla yoğrulmuş, her sokağı özgürlük için atılan adımlarla şekillenmiş bir şehirdir.

Vali Çiftçi, Kerkük’lü öğrencilerle iftar programında buluştu

Bakan Tekin'den Erzincan sürprizi

Manisa'da üniversite tanıtım gününe büyük ilgi

2025-YKS'de geç başvurularda son gün

İzmit'te Oyuncak Müzesi’nin renkli atölyeleri sürüyor

Bakan Tekin 81 ilin millî eğitim müdürüyle bir araya geldi

Millî Eğitim Bakanlığı ve İslam İşbirliği Gençlik Forumu arasında mutabakat zaptı

YKS için geç başvuruda son gün

Öğrenciler "Ramazan ve Gazze" temalı resim sergisi açtı

Bir Yıldız, Bir Hilal, İlelebet İstiklal... MEB yarışma sonuçlarını açıkladı

Kocaeli'de aile değerlerine vurgu yapıldı

LİG TABLOSU

Takım O G M B Av P
1.Galatasaray 26 21 0 5 37 68
2.Fenerbahçe 25 19 2 4 40 61
3.Samsunspor 26 15 6 5 14 50
4.Beşiktaş 25 12 5 8 14 44
5.Eyüpspor 26 12 7 7 11 43
6.Göztepe 25 10 9 6 10 36
7.İstanbul Başakşehir 25 10 9 6 7 36
8.Gazişehir Gaziantep 25 10 10 5 0 35
9.Rizespor 26 10 13 3 -10 33
10.Antalyaspor 26 9 11 6 -17 33
11.Trabzonspor 25 8 9 8 9 32
12.Kasımpaşa 26 7 8 11 -6 32
13.Alanyaspor 26 8 11 7 -8 31
14.Konyaspor 26 7 12 7 -8 28
15.Sivasspor 26 7 13 6 -11 27
16.Bodrum FK 26 7 13 6 -11 27
17.Kayserispor 25 6 10 9 -18 27
18.Hatayspor 25 3 15 7 -18 16
19.Adana Demirspor 26 2 20 4 -35

YAZARLAR