Bugün, 18 Şubat 2025 Salı
  • BIST 100

    9836,49%-0,42
  • DOLAR

    36,24% 0,02
  • EURO

    37,93% -0,21
  • GRAM ALTIN

    3388,66% 0,35
  • Ç. ALTIN

    5532,74% 0,00

Uygur Tarihçi Ömür Boyu Hapse Atıldı

DÜNYA 4.02.2025 08:10:00 0
Uygur Tarihçi Ömür Boyu Hapse Atıldı

ÇKP rejimi tarafından kapatılmadan önce Uygur tarihi üzerine geniş bir kitap ve materyal koleksiyonunu arşivleyen Orhun web sitesinin kurucusu Uygur tarihçi Tursuncan Hezim, çalıştığı okuldaki bir güvenlik yetkilisinin RFA’ya verdiği bilgiye göre, 2022 yılında ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.

Bu Uygur tarihçi Tursuncan Hezim’in ikinci mahkumiyetiydi. Hezim 2009 yılında, Çin’in işgali altındaki Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi’de Temmuz 2009’da yaşanan ayaklanmanın ardından web sitesindeki çalışmaları nedeniyle tutuklanmış ve yedi yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.

Ne zaman serbest bırakıldığı belli değil. Ancak 2017’de başlayan Uygurların toplu hapsinin ardından 2022’de 51 yaşındayken tekrar gözaltına alındı.

Özgür Asya Radyosu (RFA) muhabirinin uydu telefonu aracılığıyla irtibat kurduğu güvenlik yetkilisi “Urumçi’deki 3 No’lu Cezaevinde yatıyor” dedi.

Ancak ne güvenlik yetkilisi ne de okulun idari personeli ikinci kez mahkum edilmesinin nedenini bilmiyordu.

Uygurların mahkumiyetlerini ve cezalarını teyit etmek, Çinli yetkililer bu konularla ilgili herhangi bir bilgiyi kamuya açıklamadığı için son derece zordur.

Uzmanlar, 2017’den bu yana tahminen 1,8 milyon Uygur’un Doğu Türkistan’daki toplama kamplarına yerleştirildiğini ve burada zorla çalıştırıldıklarını ve insan hakları ihlallerine maruz kaldıklarını söylüyor.

Çin bu kampların yeniden eğitim ve iş eğitim merkezleri olduğunu ve çoğunun kapatıldığını söylüyor.

Ancak Amerika Birleşik Devletleri ve diğer Batılı parlamentolar Çin’in Uygurlara yönelik muamelesini “soykırım” olarak nitelendirdi ki Pekin bunu reddediyor.

TARİH KONUSUNDA TUTKULU

Hezim 1973 yılında Aksu’da doğdu ve 1996 yılında Sincan Üniversitesi Tarih Bölümü’nden mezun oldu.

Arkadaşlarının söylediğine göre Uygur tarihini araştırmış ve bulgularını halka açık forumlarda paylaşmış.

Bu durum Çin devlet güvenliğinin onu yakından izlemesine yol açtı ve üniversite öğrencisiyken birçok kez gözaltına alındı ve sorgulandı.

Çoğunluğu Müslüman olan Uygurlar, kültürel olarak Han Çinlilerinden farklı olan ve diğer Orta Asya halklarıyla kültürel bağları paylaşan bir Türk halkıdır.

Kaliforniya’daki Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı’nda (NASA) çalışan yakın arkadaşı Erkin Sıddık, “Çinli yetkililer Tursuncan’ın tarih konusundaki derin bilgisi nedeniyle ona karşı hiçbir zaman rahat olmadılar” dedi.

Hezim, Sincan Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra Aksu İli 1 No’lu Ortaokulu’nda öğretmenlik yapmaya başladı.

Ancak Uygur tarihi hakkındaki görüşleri öğretmenlik görevinden alınmasına yol açtı ve yurt güvenliği görevine atandı.

DEĞERLİ KAYNAK

Bu süre zarfında Orhun web sitesini kurdu.

Tarihi materyallere ek olarak, bir tartışma ve münazara forumuydu ve hükümet destekli araştırma web sitelerinden memnun olmayan Uygur okuyucular için değerli bir kaynak haline geldi.

Hezim ayrıca Hunların Genel Tarihi gibi eserleri tercüme etti ve birkaç akademik makale yazdı.

Ancak 5 Temmuz 2009’da Urumçi’de düzenlenen ve Uygurlar ile Çin polisi arasındaki çatışmalarla şiddete dönüşen bir protestonun ardından tutuklanmış ve web sitesi kapatılmıştır.

Protesto, Çin’in güneyinde bir Uygur fabrika işçisinin ölümü üzerine Çin hükümetinin hareketsiz kalmasına karşıydı.

Hezim yedi yıl hapis cezasına çarptırıldı ve serbest bırakıldı, şimdi sürgünde olan anonim bir arkadaşı RFA Uygur’a söyledi.

Ancak okul yetkilisi, 2022’de tekrar gözaltına alındığını ve o yılın sonunda ömür boyu hapse mahkum edildiğini doğruladı.

NASA bilim adamı Erkin Sıddık, web sitesinin kapatılmasına rağmen Çinli yetkililerin arşivlenen tüm materyalleri silemediğini söyledi. Sürgündeki Uygur bilgisayar uzmanlarının burada arşivlenen materyallerin büyük bir kısmını kurtarmayı başardığını söyledi.


Haber Editörü

Hakan Dikmen 1

hakandikmen30@gmail.com

Rus-ABD heyetleri bugün Riyad'da...

Bilecik'te TOKİ kuraları çekildi

İzmirde Ulusal Genç Solist Yarışması elemeleri başladı

51 ilde PKK/KCK operasyonu: 282 gözaltı

51 ilde 'Gürz'de 282 gözaltı!

18 Şubat 2025 benzin, motorin ve LPG fiyatları ne kadar oldu?

Ülke genelinde hava bugün nasıl?

Kayseri Talas Belediyespor başarıya doymuyor

Bugün dolar kaç lira oldu

Gram altın bugün kaç lira

Ege sallanmaya devam ediyor: 5 büyüklüğünde deprem

Meteoroloji'den kritik uyarı!

DEM Parti 'paydaşlarına' operasyon: Çok sayıda gözaltı var!

Abdikerim Sıdıkov

Abbas Lisani

Aksak Timur

Bolivya'da otobüs uçuruma yuvarlandı: 31 ölü, 14 yaralı

Özel: Seyyid Nasrallah şefkatli, eşsiz bir liderdi - Safa

AMERİKANCI TÜSİAD, MUHALEFETİ EFENDİSİ ADINA KULLANMAYA ÇALIŞIYOR!

Şanlıurfa Valiliği: Çocuklarına şiddet uygulayan baba tutuklandı

Sedat Peker'den MHP'ye 'teşekkür' yanıtı

Toronto Pearson Uluslararası Havaalanı'na inmek isteyen uçak kaza geçirdi

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy Türkiye'de

Avcılar'da geri dönüşüm tesisinde yangın: 6 saatte söndürüldü

2 ilde eğitime kar engeli

Kayseri'de evsizlere 'büyük' şefkat

7 kente sarı kodlu yağış uyarısı

İlahiyatçı-Yazar Göktaş: 7 Ekim’de şehitlerin vesilesiyle Allah, nurunu Gazze’ye indirdi

Rusya: Kursk bölgesinde Sverdlikovo yerleşim birimini ele geçirdik

Sinop'ta eğitime kar engeli

Yükleniyor

Haberi Sesli Oku

AK PARTİ 8. BÜYÜK OLAĞAN KONGRESİ ORTAK BASIN AÇIKLAMASI

ERZURUM B.B. U-16 YAŞ GRUBU DOLU DİZGİN DEVAM EDİYOR

“Sözün gülcesi”nde, Yaseminler tüter mi, hâlâ?

“25. Gün” çok yakında Arz Tv ekranlarında…

DADAŞLAR ZİRVE TAKİBİNİ SÜRDÜRÜYOR

Erzurum’da kalitenin ve halka hizmetin diğer adı: Düzgün…

Erzurum’un Düzgün marketi var…

ConıaSoft Erzurum’da İngilizce kurs desteği sağlıyor…

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ BUZ HOKEYİNDE ZİRVEDE: ŞAMPİYONAYI BİR ALTIN, BİR GÜMÜŞ MADALYA İLE TAMAMLADI

ERKADIN'dan 'Vefa Turizmi' projesine destek

Malatya Büyükşehir Belediyesi'nden eğitime tam destek

Balıkesir’den çiftçiye eğitim

Psikolojik Danışman Aydoğan: Sınavlarda başarıyı elde etmek için sabır, disiplin ve süreklilik şart

Anne adayları için kaçırılmayacak buluşma!

Ankara'da ilkokul öğrencilerinden ilk hikaye

Antalya Muratpaşa'da yeni yazılımcılar yetişecek

İstanbul Büyükşehir 'Ebeveyn Okulu' açtı

Aile'den 'Benim Güvenli İnternetim' kitabı

Bilecik'te Jandarma personeline yangın eğitimi

Bursa'da eğitim iş birlikleri güçleniyor

LİG TABLOSU

Takım O G M B Av P
1.Galatasaray 22 19 0 3 35 60
2.Fenerbahçe 23 18 2 3 37 57
3.Samsunspor 23 14 5 4 14 46
4.Eyüpspor 23 11 5 7 14 40
5.Beşiktaş 22 10 4 8 11 38
6.Göztepe 22 10 7 5 13 35
7.İstanbul Başakşehir 23 9 8 6 8 33
8.Kasımpaşa 23 7 6 10 -4 31
9.Trabzonspor 22 7 7 8 10 29
10.Gazişehir Gaziantep 22 8 9 5 -2 29
11.Alanyaspor 23 7 9 7 -6 28
12.Rizespor 22 8 11 3 -11 27
13.Antalyaspor 23 7 10 6 -16 27
14.Konyaspor 23 6 11 6 -8 24
15.Sivasspor 23 6 12 5 -12 23
16.Kayserispor 22 4 9 9 -19 21
17.Bodrum FK 23 5 13 5 -13 20
18.Hatayspor 23 2 14 7 -18 13
19.Adana Demirspor 23 2 18 3 -33 3

YAZARLAR