Uzmanlar açıkladı: Ekonomik koşullar altında sağlıklı beslenmek mümkün mü?

Dengeli bir diyet yalnızca pahalı ürünlerle değil; doğru planlama, mevsiminde tüketim ve besin değeri yüksek uygun maliyetli alternatiflerle mümkün olabileceğini belirten İstanbul Rumeli Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Dyt. Pınar Kural Enç, "Besin yoğunluğu kavramı bu konuda en temel bilimsel dayanağı oluşturur. Bir gıdanın içerdiği vitamin, mineral, lif ve protein miktarı onun gerçek değerini belirler. Kuru baklagiller, bulgur, yulaf, mevsim sebzeleri ve yumurtanın hem düşük maliyetli hem de yüksek besleyici değere sahiptir." diye konuştu.

Ekonomik tabak modeliyle bilimsel denge

Dünya Sağlık Örgütü tarafından da önerilen ekonomik tabak modeli, her bütçeye uygun, dengeli ve sürdürülebilir bir beslenme yaklaşımı sunduğunu belirten Kural Enç, "Bu modelde tabağın yarısını mevsim sebzeleri, diğer yarısını ise uygun maliyetli tahıllar ve ekonomik protein kaynakları oluşturuyor. Kış sebzeleri yüksek lif ve antioksidan içerikleriyle tokluk hissini uzatır; bulgur ve tam tahıllar enerji dengesini sağlar. Kuru baklagiller, yumurta, yoğurt veya tavuk gibi protein kaynakları ise maliyeti düşük ama biyolojik değeri yüksek besinlerdir." şeklinde konuştu.

Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre Türkiye'de hane halkı gıda israfının büyük kısmı sebze ve meyvelerde yaşandığını aktaran Kural Enç, yemeklerin önceden planlanmasının, saklama kapları kullanılmasının ve haftalık menülerin hazırlanmasının maliyeti düşürdüğünü, sağlıklı beslenmeyi de kolaylaştırdığını ifade etti.

Pahalı gıdalar yerine aynı besin değerine sahip alternatif ürünler

Bazı pahalı gıdaların yerine aynı besin değerini sunan daha ekonomik alternatiflerin tercih edilebileceğini vurgulayan Kural Enç, "Somon yerine sardalya veya uskumru tercih edildiğinde omega-3 alımı büyük ölçüde korunur. Sardalya ayrıca kalsiyum açısından da daha zengin bir kaynak oluşturuyor. Avokado yerine zeytinyağı ve mevsim yeşillikleri, tekli doymamış yağ asitleri ve lif içeriğiyle benzer bir fayda sağlıyor. Badem ve ceviz yerine ay çekirdeği veya kabak çekirdeği tercih edilerek E vitamini, magnezyum ve sağlıklı yağ alımı sürdürülüyor; kabak çekirdeği çinko yönünden de avantaj sağlıyor. Beyaz pirinç yerine bulgur kullanımı lif, B vitamini ve mineral içeriğini artırıyor. ırmızı et yerine kuru baklagil ve yumurta kombinasyonu ise aminoasit kalitesini yükselterek lif, folat ve demir alımını destekliyor. Ayrıca füme et veya işlenmiş ürünler yerine haşlanmış yumurta ya da yoğurt gibi daha düşük sodyumlu ve yüksek biyolojik değerde protein kaynaklarının tercih edilmesinin hem sağlık hem de bütçe açısından daha uygun bir seçim olur." dedi.

Sağlıklı beslenmenin bütçeyle sınırlı olmadığını vurgulayan Kural Enç, önemli olan yalnızca besinlerin fiyatı değil, besleyici değer-fiyat dengesi olduğunu, bilinçli tercihlerle hem hane bütçesini korumak hem de toplumun genel sağlık düzeyini desteklemenin mümkün olabileceğini söyledi. (İLKHA)