Çin milliyetçilerinden çeşitli işkenceler gören Uygur Türkleri için kendisinin en ünlü romanı sayılan Kanlı Dağ'ı yazdı. Aslı ile Kerem, Ferhat ile Şirin’e benzeyen Uygurlar’ın ünlü epik destanı Garip ve Senem’i sahneye uyarladı.
Samedî, 1937’de Uygur Türkleri’nin çektiği acıları romanlarında sürekli olarak işlediği ve milliyetçi bir kişiliğe sahip olduğu için Uygur entelektüellerini sıklıkla tutuklayan Sheng Shicai yönetimi tarafından tutuklandı ve 7 yıl hapise mahkûm edildi.
1944'te Doğu Türkistan Ordusu’na katıldı ve albaylığa kadar yükseldi. Çin Hükûmeti onu “etnik milliyetçi” olarak görüyordu ve çalışmalarını engelliyordu. Çin Hükûmeti, Uygur Türklerine ayaklarını çivilemek, kesmek ve daha iç karartıcı binlerce işkence yapmaktaydı. Bu işkencelerinde bugün hâlâ devam ettiği söylenmektedir. Ziyâ Samedî de ulusal özgürlüğü istediği için Çin Hükûmeti'nin sürekli gözü önünde olan birisiydi. Eğitim için çok emek verdi. Eğitimini tamamladıktan sonra o zamanlar Sovyet Rusya'ya bağlı olan Doğu Türkistan'dan Kazakistan'a kaçtı.
1980'de Samedî, Uygur edebiyatına kazandırdıkları ve yaptığı çalışmalardan dolayı Kazaklar'ın Yazarı Ödülü ile şereflendirildi. Kitapları sadece Kazakistan'da basılmaktadır.
Eserleri
Cıllar Sırrı (Yılların Sırrı)
Kanlı Dağ
Garip ve Senem
Çin Zindanlarında
Sevecen Ana
Gani Batur - Mayimhan
Ahmet Efendi
Bir Tane Sigara
Kaysılar Olgunlaştığı Zaman'dır.
Ayrıca Samedi'nin Boynu Kesik adlı ünlü bir müzikali ve senaryolaştırdığı 3 romanı (İli Nehri Boyunca, Kanlı Dağ, Garip ve Senem) bulunmaktadır.
#ZiyaSamedi #DoğuTürkistan #KanlıDağ