Bugün, 5 Aralık 2025 Cuma
Türk Tarihine 93 Harbi olarak geçen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda savaşa hazırlıksız yakalanan Osmanlı Devleti, çok ağır bir yenilgi almıştır. 145 gün süren Plevne Savunmasının kaybedilmesinin ardından Osmanlı savunma hatlarını kıran Rus orduları, dirençle karşılaşmadan İstanbul önlerine kadar (Yeşilköy) kadar ilerleyerek Osmanlı Devleti'nin varlığını tehdit etmiş ve bunun sonucunda Osmanlı Devleti 3 Mart 1878 günü Ayastefanos Antlaşmasını imzalamak zorunda kalmıştır. Bu antlaşma ile Karadağ, Sırbistan ve Romanya’ya bağımsızlık, Bulgaristan’a özerklik verilmiş, Ruslara karşı Doğu Anadolu’da büyük toprak kayıpları yaşanmıştır.
Sonuçta Osmanlı Devleti, Balkanlardaki nüfuzunu büyük ölçüde yitirmiş ve Balkanlar ile Kafkasya'dan sayıları 1 milyonu aşkın Osmanlı vatandaşı mülteci konumuna düşmüştür. Savaş süresince ve savaştan sonra Anadolu'ya dev göç dalgaları yaşanmıştır. Ayrıca Batum'da yaşayan Müslüman Lazlar ve Gürcüler de Osmanlı topraklarına göç etmek zorunda kalmışlardır.
Şartlar bu duruma gelince Osmanlı Devleti Padişahı II. Abdülhamid’in iradesiyle İngiltere ile Rusya’ya karşı Osmanlı Devleti’ni desteklemesi ve Rus ilerlemesinin durdurulması karşılığında; Kıbrıs Adası’nın tabiiyeti Osmanlı Devleti’nde kalmak üzere yönetiminin geçici olarak Büyük Britanya'ya verilmesini öngören gizli bir antlaşma imzalamıştır.
Esasında 93 Harbi ile çok fazla toprak kaybetmiş olan Osmanlı Devleti’nin kısa sürede çökeceğini öngören İngiltere, Rusya’nın Osmanlı karşısında ilerleyişini kendi Ortadoğu siyasetine tehdit olarak değerlendirmiş ve Almanya, Fransa, Avusturya-Macaristan ile İtalya'yı da yanına çekerek Rusya’ya karşı bir blok baskı kurmayı planlamıştı. Ancak Osmanlı Devleti’nin yardım istemesini fırsat bilerek Ayestefanos Antlaşmasına göre kısmen daha iyi maddelerle 13 Temmuz 1878 tarihinde Berlin Antlaşması’nın imzalanmasını sağlamıştır.
Osmanlı Devleti ile imzalanan gizli anlaşma kapsamında Kıbrıs Adası’nın yönetimini devralmak üzere 4 Haziran 1878 günü Ada’ya çıkan İngilizler, “Britanya Kıbrısı” olarak adlandırılan bir idare kurmuştur; fakat Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda Almanya’nın yanında yer alması üzerine İngiltere tek taraflı olarak Kıbrıs’ı ilhak etmiş ve 16 Ağustos 1960 tarihine kadar İngiliz hakimiyetini sürdürmüştür.
1960 Antlaşması ile kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti’nde 1963 Kanlı Noel olaylarıyla başlayan Türk katliamları, Türkiye Cumhuriyeti’nin “Garantör Devlet” yetkisi dahilindeki 20 Temmuz 1974 Kıbrıs Barış Harekatı’na kadar devam etmiştir.
İsmail CİNGÖZ
Uluslararası Siyaset Uzmanı
BULTÜRK Ankara Temsilcisi
TDPB Basın Kulübü Başkanı
cingozismail01@gmail.com
