BİR HALKIN DİRENİŞ SEMBOLÜ

Süyümbike Hatun

Tarihin tozlu sayfalarında, özellikle Türk-İslam dünyasında, cesaret ve liderlikleriyle anılan kadın hükümdarların sayısı ne yazık ki azdır. Ancak bu az sayıdaki isimlerden biri, adını Kazan Hanlığı'nın ve Tatar halkının kaderine altın harflerle yazdırmıştır: Süyümbike Hatun, diğer adıyla Hanbike Sultan. Onun hikayesi, sadece bir kadının değil, bir halkın direnişinin, bağımsızlık mücadelesinin ve onurunun hikayesidir.Bir kadın, bir milletin kaderini belirleyecektir. 

Bir Liderin Doğuşu Hanbike Sultan 

1510-1515 yılları arasında Nogay Orda’sında doğan Süyümbike, daha küçük yaşlardan itibaren büyük bir soyluluk ve zeka sergiledi. Babası Yusuf Mirza, dönemin önemli bir Nogay beyiydi. Süyümbike’nin çocukluğu, güçlü bir kültür, siyaset ve savaş becerilerinin harmanlandığı bir çevrede geçti. Bu çevre, onu ileride yalnızca bir eş ya da anne değil, aynı zamanda bir lider, bir diplomat ve bir halk kahramanı yapacaktı.

Kazan Hanlığı’nın hükümdarı Cangali ile yaptığı evlilik, Süyümbike’yi Kazan’ın kaderiyle birleştirdi. Ancak bu evlilik, uzun sürmedi; Cangali'nin vefatından sonra, hanlığın yeni hükümdarı Safa Giray Han ile evlendi. Bu evlilik, Süyümbike’nin hanlık içindeki gücünü artırdı ve halkın gözünde onu bir "hanbike", yani kadın hükümdar yaptı.

Kazan Hanlığı’nın Zor Günleri ve Süyümbike’nin Yükselişi

1549 yılında Safa Giray Han’ın ölümü, Kazan Hanlığı için yeni bir dönemin başlangıcı oldu. Safa Giray’ın oğlu Ötemiş Giray henüz çocuktu ve bu durum, Kazan’ın başsız kalması anlamına geliyordu. Ancak Süyümbike, bu zorluğu aşacak cesareti ve yeteneği gösterdi. Henüz genç yaşında olmasına rağmen, oğlunun naibesi olarak Kazan’ın yönetimini eline aldı.

Bu dönemde Kazan, Rus Çarı IV. İvan’ın Korkunç İvan tehditleriyle yüzleşiyordu. Süyümbike, yalnızca iç meselelerle değil, aynı zamanda dış tehditlerle de mücadele etmek zorundaydı. Diplomasi masasında zekasını, savaş meydanında cesaretini ortaya koydu. Ancak ne yazık ki Kazan, 1551 yılında Ruslar tarafından ele geçirildi.

Bir Halkın Onurunun Sembolü: Sürgün ve Direniş

Kazan’ın düşmesinden sonra Süyümbike ve oğlu Ötemiş Giray, Ruslar tarafından esir alındı ve Moskova’ya götürüldü. Daha sonra, Süyümbike oğlundan ayrılarak Kasım Hanlığı’na sürgün edildi. Bu sürgün, bir annenin ve bir liderin en büyük acılarından biriydi. Ancak Süyümbike, sürgünde bile Kazan halkının özgürlük mücadelesinin sembolü olmaya devam etti.Halk arasında anlatılan bir efsaneye göre, Kazan’dan ayrılmadan önce Süyümbike, bugün Kazan’ın simgesi olan Süyümbike Kulesi’ne çıkarak şehri son bir kez izledi. Bu hikaye, onun halkına olan sevgisini ve onurunu kaybetmeyen duruşunu ölümsüzleştirdi.

Hanbike Sultan’ın Tarihteki Önemi

Süyümbike Hatun, yalnızca Kazan Hanlığı’nın son lideri değil, aynı zamanda Tatar halkı için bir direniş ve bağımsızlık sembolüdür. Onun hikayesi, tarih boyunca kadınların da siyasi ve askeri liderlik yapabileceğini kanıtlayan en önemli örneklerden biridir.

• Bağımsızlık Mücadelesi: Süyümbike, halkını korumak için her türlü diplomatik ve askeri çabayı gösterdi.
• Birlik ve Direniş Sembolü: Onun ismi, Tatar halkı için bir onur simgesidir. Bugün bile Tatar edebiyatında, sanatında ve halk anlatılarında onun adı geçer.
• Kültürel Miras: Süyümbike Kulesi, Kazan’ın ve Tatar halkının direnişinin bir sembolü olarak ayakta durmaktadır.

Modern Dünyada Süyümbike’nin Mirası

Süyümbike Hatun’un hikayesi, yalnızca bir geçmiş hikayesi değildir; aynı zamanda günümüz kadınlarına ve liderlerine ilham veren bir örnektir. Onun cesareti, halkına olan bağlılığı ve onurlu duruşu, bugün hala dünyanın dört bir yanındaki insanlara ilham vermeye devam ediyor.Bir liderin en büyük mirası, halkının kalbinde bıraktığı izdir. Süyümbike, Kazan halkının kalbinde asla silinmeyecek bir iz bıraktı. Onun hikayesi, bir halkın direnişinin, bir annenin fedakarlığının ve bir liderin cesaretinin ölümsüz bir anıtıdır.

Hanbike (Süyümbike) Sultan, sadece bir lider değil, bir halkın vicdanı, bir milletin onuru ve özgürlük mücadelesinin sonsuz ışığıdır.Bir kadın bir milletin kaderini belirler. Bir kadın yüreğinde milletini sığdırabilir. 

Sizce de artık yeni Süyümbike hatunlar yetiştirmeye ihtiyacımız yok mu? 

( Tatar Balası Kızım Elif Sena Ve Genç Türk Hanımlarına Atfen.. ) 

Saygılarımla 

Tülay TÜREDİ 

Tarih araştırmacısı, Gazeteci