Eşsiz önderimiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk gece gündüz demeden o cepheden o cepheye koşarak işgalci emperyalizmi ülkeden kovduktan sonra bin bir mücadele vererek kurduğu bu cumhuriyetin musır medeniyetler seviyesine ulaşması için önce cehaletin yenilmesi şarttır diyerek kurduğu cumhuriyeti ancak bilim yolunda musır medeniyetler seviyesine ulaşacağını işaret etmişti.

“Yüz yıllık bu cumhuriyette AKP iktidarları son 20 yılda iktidarlarını korumak adına çağdaş ve modern eğitim den ayrılarak Laik Sosyal Hukuk Devleti olan bu cumhuriyeti oluşturan “ Türk milletini 21.yüzyıl bilim ve bilgi çağında bilimden ve bilgiden uzak tutarak adeta Türk Milletinin felaketi olmuştur"…

Bu eylem AKP’yi kesmemiş olmalıdır ki Milli Eğitimi Laiklik ve Atatürk düşmanı cemaat ve tarikatlara teslim ederek bir nevi Türk Milletini aydınlık çağdan! Ortaçağ karanlığına adım adım sürüklenişini izleyerek de kendi zihniyetlerine uygun birde gerekçe bularak “ Allah’ın dini olan İslam dini kullanmışlardır.”.!!! ( Halende bu çağda okullarda camilerde bu çürümüş çağdışı zihniyet kamu gücünü kullanarak din iman satmaya devam ediyorlar.) ? 

Eşsiz önderimiz ve ebedi başkomutanımız Atatürk’ün eğitim devrimiyle cehaletten kurtuluşa uzanan yolculuğunu nedenli önemli olduğunu biraz keşfedelim. Atatürk’ün Eğitim reformları ve yenilikçi adımları Türkiye'nin aydınlanma sürecini başlatırken aynı zamanda da ciddi reformları da beraberinde getirdi.

29 Ekim 1923… Gözlerimizde umut, yüreklerimizde cesaretle doğan bir milletin bağımsızlık türküsünü yeniden yazdığı o kutlu gün. Her yıl olduğu gibi bu yıl da Cumhuriyetimizin doğum gününü coşkuyla kutluyoruz. Ama bu sefer, yalnızca bağımsızlıkla yetinmeyen; aynı zamanda cehalete, geri kalmışlığa, karanlığa karşı da savaş açan bir liderin izinde olduğumuzu yeniden hatırlayarak...

Mustafa Kemal Atatürk, yalnızca savaş meydanlarında zafer kazanmış bir komutan değil; zihinleri özgürleştirmek için eğitimi, bilimi ve aklı rehber edinen bir öğretmendi. Onun için Cumhuriyet, sadece bir yönetim şekli değil, bireylerin özgür düşüncelerle donandığı, çocukların aydınlık sınıflarda geleceğe hazırlandığı bir yolculuktu. Halkı okuma yazma öğrenmeye teşvik eden “Başöğretmen” unvanını büyük bir gururla taşıyan Atatürk, aslında bu topraklarda gerçek özgürlüğün kapısını açıyordu”.

“ Bugün, Cumhuriyetin 101. yılında, Özel Ders Alanı olarak onun eğitim alanındaki mirasını daha derin bir anlayışla kucaklarken, Türkiye’nin nasıl yeniden doğduğunu ve Atatürk’ün en büyük zaferinin eğitimdeki devrim olduğunu bir kez daha anlıyoruz.

Bu yazımda, Atatürk’ün eğitim alanındaki yenilikleri nasıl hayat bulduğu ve Türk halkını nasıl cehaletten kurtarıp geleceğe taşıdığını, siz değerli yol arkadaşlarımla paylaşmak istedim”.

Yolu yol bilen yolunu kaybetmemiş Atatürkçü aydın yol arkadaşlarım Atatürk 600 yıllık Osmanlı hanedanlığının Türkleri eğitimsiz bırakarak sürekli cephelerde savaştırarak Osmanlı yönetimine devşirme Türk olmayan sözde yöneticilerin eğitilmesini isterken Türk Milletini karanlığı mahkûm ettiği tarihin karanlık sayfaların da değil Osmanlı yönetiminin kendisindedir.!!

1919 Kurtuluş savaşı sonrası her anlamda yıkılmış Osmanlının bıraktığı enkazdan Türk Milletinin karanlıktan aydınlığa çıkmak için Atatürk’ün Anadolu’da ki ilk yaktığı aydınlanma meşalesi Atatürk’ün ölümüyle kurduğu cumhuriyette söndürülmek istenmiş olsa da o ışık, bugün halen biz Türk milletinin aydınlanmak için yolunu aydınlatmaya devam ettiğin sakın unutmayın..

Atatürk Kurduğu bu Cumhuriyette ilk olarak cehaletin prangalarını kırma iradesini;  Atatürk Cehaletin prangalarını kırma iradesi Anadolu toprakları, Kurtuluş Savaşı sonrası yorgun, yaralı ama bir o kadar da umut dolu bir Türk Milleti vardı.  

Atatürk kazanılan bu zaferle Türk halkın bağımsızlığı için atılan en büyük adımdı; ancak Atatürk’e göre bu bağımsızlığı korumak için sadece askeri zaferler yeterli değildi.  Ülkeyi aydınlatmak, halkın zihninde cehaletin zincirlerini kırmak ve gerçek bir özgürlük sağlayabilmek için bilgiye, bilime dayanan bir eğitim sistemi şarttı.   Ona göre cehalet, milletin en büyük düşmanıydı ve bu düşmanı yenmek, uzun soluklu bir savaş gerektiriyordu.

Atatürk, 1922 yılında Bursa’da öğretmenlere seslendiğinde, zaferin asıl mimarlarının kendileri olacağını vurgulamıştı: “Siz öğretmenler, yeni nesil sizin eseriniz olacaktır.” Onun bu sözleri, eğitimin toplumun geleceğini şekillendiren en büyük güç olduğunu açıkça ifade ediyordu.  Bu nedenle Atatürk, eğitimde köklü bir dönüşüm başlatmaya kararlıydı; çünkü ona göre eğitim, halkın bağımsızlığını koruyacak yegane araçtı.

II. Atatürk Cumhuriyetin İlk Yıllarında: Öncelikli olarak eğitimin temellerini atarak reformlara başlıyor Atatürk Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte, Osmanlı’dan devralınan eğitim sistemi artık ihtiyaca cevap veremez hale gelmişti. Atatürk, eğitimi laik, bilimsel ve milli bir yapıya kavuşturmak için Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nu (Öğretim Birliği Yasası) hayata geçirdi. Bu yasa, tüm eğitim kurumlarını Milli Eğitim Bakanlığı’nın kontrolüne alarak, dini temelli eğitim ile modern eğitimi birleştirdi ve eğitimin tek çatı altında, laik bir zeminde yürütülmesini sağladı.

Atatürk’ün, toplumun tüm kesimlerine eşit eğitim fırsatları sunma vizyonu, yalnızca çocukları değil, yetişkinleri de kapsıyordu. Okullarda yerel değerleri temel alarak çağdaş bir eğitim verilmesi, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin modernleşme sürecinde hayati bir adım oldu. Atatürk’ün bu girişimleri, toplumun her bireyinin eğitime erişebilmesi gerektiği düşüncesinin bir yansımasıydı.

III. Bir Öğretmenler Ordusu Kurma Hayali; Atatürk, öğretmenlere toplumun en değerli unsurları olarak bakıyordu. Onlara, geleceği şekillendirecek bir ordu gibi değer verdi. 1922’de öğretmenlere şöyle seslendi: “Sizin ordunuz asıl zaferi kazanacak olandır; siz eğitim ordusu, milletin geleceğini inşa edeceksiniz.” Bu sözler, öğretmenlerin Atatürk için ne kadar kıymetli olduğunu gösteriyor. Onlar, ülkenin geleceğini kuracak olan, cehaleti ortadan kaldıracak neferlerdi.

Celal Şengör’ün belirttiği gibi, Atatürk, öğretmenleri eğitimin mihenk taşı olarak görüyordu ve bu nedenle, öğretmen yetiştirme politikalarına büyük önem veriyordu. Bu sayede, okullar yalnızca bilgi aktarılan yerler olmaktan çıkarak, birer toplum bilinç merkezi haline geldi.  Her biri toplumun aydınlanma savaşında görev alan kahramanlar gibi görülen öğretmenler, ülkenin dört bir yanına dağılarak Atatürk’ün aydınlık vizyonunu hayata geçirdi.

IV. Müfredat Reformu: Bilimi ve Akılcılığı Eğitimin Merkezine Yerleştirme; Atatürk, eğitimin yalnızca geçmişi ezberletmekle kalmaması gerektiğine inanıyordu. Ona göre, eğitim, bireyin aklını geliştiren, sorgulatan ve bilimin ışığında ilerlemeyi öğreten bir süreç olmalıydı. Bu düşünceyle, 1926 yılında okullarda okutulan ders müfredatları köklü bir değişikliğe uğradı.

Tarih, coğrafya, fen ve sosyal bilimler gibi alanlarda çağdaş, bilime dayalı bir öğretim sistemi geliştirildi. Bu müfredat, öğrencilerin yalnızca bilgi sahibi olmalarını değil, aynı zamanda eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirmelerini hedefliyordu. Lord Kinross’un aktardığına göre, Atatürk’ün bu reformları, genç cumhuriyetin çağdaş dünyanın bir parçası olmasını sağladı.  

Atatürk, genç nesillerin özgürce düşünebilen, bilinçli bireyler olarak yetişmesini istiyordu; bu yüzden eğitimde bilimin rehberliğini ön plana çıkardı. Ezberci ve sorgulamayan bir eğitimden uzaklaşarak, yenilikçi ve dinamik bir eğitim modeline geçiş sağladı.

V. Köy Enstitüleri: Eğitimle Kalkınma Projesi; Atatürk’ün en önemli projelerinden biri de Köy Enstitüleri’ydi. Türkiye’nin büyük bir kısmının köylerde yaşadığı ve çoğunluğun okuma-yazma bilmediği bir dönemde, eğitimin şehirlerden kırsal kesimlere taşınması şarttı.  Köy Enstitüleri, gençlerin tarım, el sanatları, marangozluk gibi alanlarda da eğitim alarak köylerine geri dönmelerini ve köy hayatını kalkındırmalarını sağladı.

Bu sayede, kırsal alanlarda kendi kendine yeterli bireyler yetiştirildi. Köy Enstitüleri, sadece eğitim vermekle kalmadı; aynı zamanda öğrencileri, kendi köylerinde toplumun gelişimine katkı sunacak bireyler haline getirdi. Eğitimli köylüler, Anadolu’nun ücra köşelerine bile bilginin, bilimin ve aydınlığın ulaşmasını sağladı. Bu sistem, yerel kalkınmaya katkı sunarak, eğitimin toplumun her kesimine ulaştırılmasında büyük bir rol oynadı.

VI. Alfabe Devrimi ve Halk Eğitimi; 1928 yılında, Atatürk’ün en cesur adımlarından biri olan Harf Devrimi gerçekleştirildi. Arap alfabesi yerine Latin alfabesi getirildi ve halk okuma yazma seferberliğiyle yeni harfleri öğrenmeye teşvik edildi. Millet Mektepleri sayesinde, okuma-yazma oranı hızla arttı. Bu reform, halkın bilgiye erişimini kolaylaştırdı ve toplumsal gelişime hız kazandırdı.

Atatürk, bu dönemde sadece yeni bir alfabe getirmedi; aynı zamanda halkın bilgiye erişimini sağladı. Kitaplar, gazeteler, dergiler halk tarafından daha kolay okunabilir hale geldi. Rıza Nur’un hatıratında da ifade ettiği gibi, Atatürk, halkın öğrenmeye olan açlığını doyurmak için kendi el yazısıyla dersler veriyor, halkı okuma yazma öğrenmeye teşvik ediyordu.

VII. Karma Eğitim ve Kadın-Erkek Eşitliği; Atatürk, Türk toplumunun modernleşme yolunda ilerleyebilmesi için kadınların eğitimden mahrum bırakılmaması gerektiğine inanıyordu.  

Ona göre, toplumun yarısını oluşturan kadınlar, eğitim sürecine dahil edilmediği takdirde gerçek bir kalkınma sağlanamazdı. 1927 yılında başlatılan karma eğitim ile kız ve erkek öğrencilerin aynı sınıflarda eğitim görmesi sağlandı. Bu adım, kadınların eğitim hayatında yer almalarını ve toplumsal hayatta daha aktif roller üstlenmelerini teşvik etti.

Atatürk’ün, kadınların eğitimine verdiği önemi gösteren en çarpıcı sözlerinden biri şuydu: “Bir millet yalnız bir cinsin irfanıyla yükselemez. Eğer kadın ve erkek birlikte yükselmezse, o millet uçamaz.” Bu vizyon, kadınların sosyal hayata ve iş gücüne daha fazla katılmasının önünü açarak toplumun her kesiminde büyük bir dönüşüm yarattı. Kadınların eğitimle donatılmasının toplumun ilerlemesinde ne denli etkili olduğunu gören Atatürk, kadınların sosyal hayatta eşit şartlarda yer almasını sağlamak için birçok yeniliğe öncülük etti.

VIII. Yükseköğretimde Büyük Dönüşüm; Üniversite Reformu Atatürk, Türkiye’nin bilimsel gelişiminde üniversitelerin kilit bir rol oynayacağını biliyordu. 1933 yılında yapılan İstanbul Üniversitesi reformu, genç Cumhuriyet’in en önemli adımlarından biriydi.
Osmanlı’dan kalan Darülfünun ’un, İstanbul Üniversitesi olarak yeniden yapılandırılmasıyla, çağdaş bilim anlayışına dayalı ve özerk bir eğitim modeli geliştirildi. Bu reform, bilim ve araştırma temelli bir yükseköğretim sisteminin temellerini atarak Türkiye’nin modern bilim dünyasına entegrasyonunu sağladı.

Ayrıca, Atatürk yurt dışında eğitim almaları için başarılı gençleri Avrupa’nın saygın üniversitelerine gönderdi.

Bu öğrenciler, Türkiye’ye döndüklerinde kendi alanlarında bilgi birikimlerini ülkenin hizmetine sunarak Türkiye’nin bilimsel ve teknik altyapısının gelişmesine katkıda bulundular. Atatürk’ün yükseköğretim reformları, yalnızca akademik düzeyde değil, aynı zamanda ülkenin tüm gelişim süreçlerinde bilimsel yaklaşımı benimseyen bir toplum yaratma yolunda önemli bir adım oldu.

IX. Kültürel Kimliğin Korunması ve Gelişimi; Türk Tarih ve Dil Kurumları Atatürk, eğitimin ulusal kimliğin korunmasında ve güçlendirilmesinde kritik bir rol oynadığını biliyordu. Bu düşünceyle, 1931’de Türk Tarih Kurumu ve 1932’de Türk Dil Kurumu kuruldu.
Bu kurumlar, Türkiye’nin dilini, tarihini ve kültürünü bilimsel bir bakış açısıyla incelemek ve korumak için kurulan ilk bilimsel kuruluşlar arasındaydı. Atatürk, halkın tarihini, dilini ve kültürünü sahiplenmesiyle ulusal bir kimlik bilinci oluşturulabileceğine inanıyordu.

Bu kurumlar sayesinde, Türk tarihi ve dili üzerine yapılan araştırmalar yoğunlaşarak, toplumun kendi geçmişini öğrenmesi ve geleceğe daha bilinçli bir şekilde bakabilmesi sağlandı.  Türkçe’nin sadeleştirilmesi ve yaygınlaştırılması çalışmalarıyla halk arasında dil birliği oluşturuldu. Bu süreç, toplumun kendini ifade etme ve kültürel kimliğini güçlendirme yolunda büyük bir adım oldu.

X. Halkın Eğitimi: Millet Okulları ve Halk Evleri; Atatürk, eğitimin yalnızca okullarda verilen bir süreç olmadığını, toplumun her kesimine ulaşması gerektiğini savunuyordu. Bu nedenle 1928’de gerçekleştirilen Harf Devrimi ile başlayan süreç, Millet Mektepleri ve Halk Evleri aracılığıyla geniş kitlelere ulaştırıldı. Millet Mekteplerinde her yaştan insan yeni harflerle okuma yazma öğreniyor, bilgiye erişim sağlıyordu.

Bu mektepler, halkı bilinçlendirmek ve toplumsal kalkınmayı hızlandırmak için önemli bir rol üstlendi. 1930’lu yıllarda açılan Halk Evleri, sadece eğitim değil, aynı zamanda kültürel ve sosyal etkinlikler yoluyla toplumun gelişimine katkı sağladı. Sanat, spor ve çeşitli halk eğitimi programlarıyla halk, kendi potansiyelini keşfetti ve sosyal hayata daha aktif katılma fırsatı buldu.  

Atatürk, Halk Evleri’nin kurulmasını teşvik ederek, köyden kente, toplumun her kesiminden bireylerin eğitime dâhil olmasını sağladı. Bu, Türkiye'nin dört bir yanında kültürel ve toplumsal bir aydınlanma hareketi başlatan büyük bir projeydi.

XI. Atatürk’ün Eğitim Devriminin Kalıcı Mirası; Atatürk’ün eğitim alanında başlattığı reformlar, bugünkü modern Türkiye’nin temel taşlarını oluşturmuştur. Cehaleti bir milletin en büyük düşmanı olarak gören Atatürk, eğitim reformlarını halkın aydınlanması, bilimin yol göstericiliğinde bir toplum yaratılması ve kültürel kimliğin korunması için başlatmıştı.

Bugün, onun attığı temeller sayesinde eğitim; sadece bireylerin bilgi edindiği bir alan değil, aynı zamanda toplumun bağımsızlık, özgür düşünce ve ilerleme yolunda güçlü bir araç haline gelmiştir.

Atatürk’ün eğitime olan inancı ve bu alandaki vizyonu.  Türkiye Cumhuriyeti’ni dünya sahnesine güçlü bir şekilde taşımış, Türkiye’yi bağımsız ve onurlu bir ülke haline getirmiştir. Eğitim reformları, yalnızca bir dönemi değil, nesiller boyunca sürecek bir aydınlanma hareketini ifade eder. Atatürk’ün eğitim savaşı, bugün hala onun çizdiği yolda ilerleyen bir ülkenin yarınlara umutla bakmasını sağlamaktadır.

SONUC OLARAK;  Atatürk dönemindeki Eğitim Kongreleri ve o zor koşullar altında ki Eğitim Reformları:

1. Kurtuluş Savaşı sırasında Atatürk, öğretmenlerin maaş alamadığı zor dönemlerde dahi eğitim reformlarına önem verdi. Eğitim Kongresi’nde yaptığı konuşmada öğretmenlerin görevlerini vurgulamış ve bu kongre, Türk eğitim tarihi açısından sembolik bir önem taşımıştır.  Savaş dönemi gibi zor koşullarda bile eğitim reformlarının temelleri atılmıştır.
2. Köy Öğretmen Okulları:  1937'de İzmir Kızılçullu ve Eskişehir Mahmudiye’de nüfusu 400’den fazla olan köyler için öğretmen yetiştirmek amacıyla “Köy Öğretmen Yurdu” adıyla eğitim merkezleri kuruldu. 
3. Bu okullarda öğrenciler hem temel eğitim aldı hem de ziraat ve el sanatları gibi pratik derslerde yetiştirildi
4. Latin Harflerine Geçiş ve Halk Okulları: 1 Kasım 1928'de Latin harflerine geçiş yasası kabul edilip, 24 Kasım’da Atatürk’ün başöğretmen olduğu “Millet Mektepleri” açıldı. 
5. Bu okullarda geniş kitlelerin okuma yazma öğrenmesi sağlandı ve bu süreçte toplumun yeni Türk harflerini hızlı bir şekilde benimsemesi teşvik edildi.
6. Köy Eğitmen Kursları: Atatürk, 1934 yılında zeki erlerin köylerde eğitmen olarak görevlendirilmesi fikrini ortaya attı. 1936'da bu kurslar Ankara’nın Mürvet Ovası’ndaki köylerde başlatıldı. Eğitmenler, köylerde tarım çalışmaları gibi konularda da halka rehberlik etmek amacıyla özel olarak yetiştirildiler ve bu kurslar 1946’ya kadar devam etti, 8.675 eğitmen mezun verdi.

Cumhuriyetimizin ikinci yüz yılında, Atatürk’ün açtığı eğitim yolunun izinde ilerleyen bir nesil olarak, her birimizin omuzlarında büyük bir sorumluluklarımız  var bizler “ Atatürkçüler yurtsever yurttaşlar olarak 21.yüzyıl bilgi ve bilim çağında Atatürk gece gündüz demeden savaş meydanlarında bin bir mücadele vererek kurduğu bu Cumhuriyeti karanlığa değil aydınlık yarınlara taşımak için ant içtik”.!!

Cehaletin karanlığını bilimin, eğitimin ve aydınlanmanın ışığıyla yenerek bu ülkeyi çağdaş medeniyetler seviyesine çıkarmak için cehaleti yenmek için mücadele edeceğiz, Atatürk’ün bizlere bıraktığı en değerli miras. Bugün, onun eğitim devrimleriyle şekillenen Türkiye’yi daha ileriye taşımak için çağdaş eğitimde bilim eşliğinde kaliteden ödün vermeden ilerlemek tüm Türk milletinin aydınlık için en temel görevi.

Atatürk’ün, " Eğitimde bizlere gösterdiği hedefin peşinden gitmek; toplumu aydınlatacak, cehaletin karanlığını yok edecek en etkili yöntemin çağdaş ve modern bilimsel eğitim olduğunun bilinciyle hareket ederek cehaleti yenmeye kararlıyız”…

Çünkü Türk milleti olarak 600’lierde Çin’i 1071 ‘de Bizans’ı 1453’te Haçlıları 1915’te Avrupa’yı ve 1922’de de ebedi başkomutanımız Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde yedi düğeli yendik ne var ki bizler Türk Milleti olarak asırlardır cehaleti yenemedik”!  17.12.2024…

     Ali Berham ŞAHBUDAK
CUMHURİYETÇİ AYDINLANMA
PARTİSİ KURUCU GENEL BAŞKANI