Danışmanlık ve terapi süreçlerinde, danışanın sorunlarına dair etkin çözümler sunmak, yalnızca kullanılan teknik ve yöntemlere değil, aynı zamanda psikolojik geçerliliğe de dayanır. Psikolojik geçerlik, bireyin terapi sürecinde yaşadığı deneyimlerin, sorunlarıyla ve yaşamıyla olan ilişkisini anlamlandırabilme yeteneğidir. Bu, hem terapistin uyguladığı yöntemlerin bilimsel doğruluğunu hem de danışanın duygusal ve bilişsel süreçlerinin terapi sürecine nasıl entegre edildiğini kapsar. Peki, bu kavramın terapi ve danışmanlık süreçlerindeki önemi nedir?

*Psikolojik Geçerlik Nedir ve Neden Önemlidir?*

Psikolojik geçerlik, terapide uygulanan tekniklerin ve yöntemlerin danışanın yaşantısına, duygusal ve bilişsel süreçlerine uygun ve anlamlı olması gerektiğini ifade eder. Yani, terapi sürecinde kullanılan yöntemler ve yaklaşımlar, danışanın bireysel hikayesi, kültürel geçmişi ve kişisel değerleriyle uyumlu olmalıdır. Aksi halde, kullanılan yöntemler bilimsel olarak ne kadar geçerli olursa olsun, danışan için anlamlı ve etkili olmayabilir.

Örneğin, bir terapistin danışanı için önerdiği bir bilişsel davranışçı teknik, danışanın hayat tarzı, inançları veya kültürel değerleriyle uyuşmadığında, bu teknik terapi sürecinde istenen etkiyi göstermeyebilir. Bu noktada, psikolojik geçerlik, danışanın iç dünyasına dokunabilmeyi, duygusal olarak bağlantı kurabilmeyi ve terapinin amacına uygun ilerlemesini sağlamayı hedefler.

*Danışan-Terapist İlişkisi ve Geçerlik*

Danışan ve terapist arasındaki ilişki, terapinin başarısında kritik bir rol oynar. Güven, empati ve karşılıklı saygı, bu ilişkinin temel taşlarıdır. Terapistin, danışanın duygusal ve bilişsel süreçlerini anlayabilmesi ve ona uygun müdahale edebilmesi, bu ilişkinin güçlenmesini sağlar. Bu da terapi sürecinin psikolojik geçerliğini artırır.

Danışan kendisini anlaşıldığını hissettiğinde, terapötik ilişkiye güven duyduğunda ve terapistin önerilerini kendi yaşamı için anlamlı bulduğunda, terapinin etkinliği de artar. Bu bağlamda, terapistin sadece teknik becerilere sahip olması yeterli değildir; aynı zamanda danışanın duygusal ve bilişsel süreçlerini anlamaya ve onlara uygun tepkiler geliştirmeye yönelik bir hassasiyete de sahip olması gerekir.

*Kültürel Geçerlik ve Terapi Süreci*

Psikolojik geçerlik aynı zamanda kültürel geçerliği de içerir. Danışanların kültürel değerleri, inançları ve normları, terapi sürecinde göz ardı edilemez. Bir danışanın, ailesine ve toplumuna karşı sorumlulukları, dini inançları, geleneksel değerleri gibi unsurlar, terapi sürecini şekillendirir ve etkiler. Terapistin, bu kültürel unsurlara duyarlı ve saygılı bir yaklaşım sergilemesi, danışanın terapiye olan inancını ve motivasyonunu artırır.

Kültürel geçerlik, aynı zamanda terapötik tekniklerin ve müdahalelerin danışanın kültürel bağlamına uygun hale getirilmesi anlamına gelir. Örneğin, Batı kültürlerinde sıkça kullanılan bazı terapi teknikleri, diğer kültürlerde aynı etkiyi göstermeyebilir. Bu nedenle terapist, kültürel farkındalık ve duyarlılıkla hareket ederek, danışanın kendisini ve yaşadığı dünyayı anlamlandırmasına yardımcı olmalıdır.

*Psikolojik Geçerlik ve Etik Sorumluluk*

Psikolojik geçerlik, aynı zamanda terapistin etik sorumluluklarını da kapsar. Terapistin, danışanın bireysel haklarına, gizliliğine ve özerkliğine saygı göstermesi, terapi sürecinin etik boyutunu oluşturur. Danışanların terapiye olan güvenleri, terapistin etik ilkelere sadık kalmasıyla doğrudan ilişkilidir. Psikolojik geçerliği artırmanın bir yolu da, etik ilkeleri ve profesyonel standartları her zaman göz önünde bulundurmaktır.

Terapist, danışanın yararını her zaman öncelikli tutarak, onun ihtiyaçlarını, beklentilerini ve sınırlarını dikkate almalıdır. Danışanın kendini ifade etme ve karar verme hakkına saygı gösterilmediğinde, terapi süreci zarar görebilir ve danışanın güveni sarsılabilir. Bu nedenle, psikolojik geçerlik ve etik sorumluluklar, danışmanlık ve terapi süreçlerinin ayrılmaz bir parçasıdır.

* Terapi ve Danışmanlıkta Psikolojik Geçerliğin Rolü*

Psikolojik geçerlik, terapi ve danışmanlık süreçlerinde etkinliğin ve başarının temel taşlarından biridir. Terapi sürecinin, danışanın duygusal ve bilişsel dünyasıyla ne kadar uyumlu olduğu, kullanılan tekniklerin ne kadar geçerli olduğu kadar önemlidir. Bu nedenle, terapistler, danışanlarının bireysel, kültürel ve etik ihtiyaçlarını anlamaya ve onlara göre hareket etmeye özen göstermelidir.

Psikolojik geçerlik, yalnızca bilimsel doğruluk ve teknik yeterlilikle değil; aynı zamanda empati, anlayış ve kültürel duyarlılıkla da ilgilidir. Terapi süreçlerinde bu unsurlara dikkat edilmesi, danışanların kendilerini güvende hissetmelerini, terapötik ilişkiye olan inançlarını güçlendirmelerini ve böylece terapinin hedeflerine ulaşmasını sağlar. Bu nedenle, psikolojik geçerlik, danışmanlık ve terapi süreçlerinin merkezinde yer almalı ve her zaman göz önünde bulundurulmalıdır.

Aysima KOÇ
Ayşifa Akademi kurucusu

Aile danışmanı - Yaşam koçu