Türkiye’de kamu yönetimi, belediyeler ve devlet kademeleri, zaman zaman yolsuzluk, usulsüzlük ve komisyonculuk iddialarıyla gündeme geliyor. Bu sorun, toplumun devlete olan güvenini sarsarken, kaynakların yanlış kullanımı nedeniyle vatandaşın refahını da doğrudan etkiliyor. Sorunun temel kaynağı ise denetim mekanizmalarının eksikliği, cezaların caydırıcılıktan uzak olması ve sistemin yozlaşmaya açık yapısıdır.

Halkın adalet talebi karşılanmadan, devlet kurumlarına ve yerel yönetimlere güven sağlanamaz. Ancak sorun yalnızca cezalarla çözülemez. Gerçek bir temizlik için daha köklü ve kalıcı çözümlere ihtiyaç var. Bu çözümlerden biri, yolsuzluk yapanların sadece kendilerinin değil, nesiller boyu devlete ve belediyeye erişiminin engellenmesidir.

---

Klasik Yöntemler Neden İşe Yaramıyor?

Bugün Türkiye’de yolsuzluk ya da usulsüzlük nedeniyle görevden alınan veya yargılanan kişiler, çoğu zaman cezalarını çektikten sonra yeniden güç kazanabiliyor ya da başka yollarla sisteme dahil oluyorlar. Bu döngü, sistemi sürekli olarak yozlaşmaya açık hale getiriyor. Bunun birkaç nedeni var:

1. Cezalar Yeterince Caydırıcı Değil:

Para cezaları ya da kısa süreli görevden uzaklaştırmalar, yolsuzluk yapan kişiler üzerinde etkili olmuyor. Çoğu kişi, kazandığı haksız servetin yanında bu cezaları göze alıyor.

2. Sistem Yozlaşmayı Besliyor:

Yolsuzluğa karışan kişiler, genellikle siyasi ya da bürokratik bağlantılarından dolayı sistemde varlığını sürdürmeye devam ediyor.

3. Toplumda Adalet Algısı Zedeleniyor:

Yolsuzluk yapan birinin, kısa bir süre sonra başka bir görevde tekrar yer alması, halkın adalet sistemine olan inancını yok ediyor.

Bu nedenle, köklü ve caydırıcı önlemler alınması şarttır.

---

Nesiller Boyu Yasaklama: Radikal Ama Gerekli Bir Çözüm

Yolsuzluk ve haksız kazançla mücadele için önerilen en etkili çözüm, sadece bireyin değil, ailesinin ve nesillerinin de devlet ve belediye görevlerine erişiminin engellenmesidir. Bu yöntem radikal gibi görünse de, uzun vadede kalıcı bir çözüm sağlayabilir.

1. Devlet Görevlileri İçin:

Yolsuzluk, usulsüzlük ya da komisyonculuk gibi suçlardan hüküm giyen bir devlet memurunun sadece kendisi değil, üç nesil boyunca ailesi de devlet kademelerinde çalışmamalıdır.

Bu yaptırım, yolsuzluk yapan kişilerin yalnızca bireysel kariyerlerini değil, ailelerinin de geleceğini etkileyeceği için caydırıcı bir etki yaratır.

2. Belediye Çalışanları İçin:

Belediyelerde görev yapan ve yolsuzluk ya da usulsüzlük nedeniyle ceza alan kişilerin, aile üyeleri de üç nesil boyunca belediyelerde çalışmaktan veya belediyelerle ticari ilişki kurmaktan men edilmelidir.

Bu, belediyelerdeki nepotizm (akraba kayırmacılığı) kültürünü de ortadan kaldıracaktır.

3. Belediye İle İş Yapanlar İçin:

Yolsuzluk ve usulsüzlük yaptığı tespit edilen şirketlerin, sahipleri ve yöneticileri de belediyelerle ya da devlet kurumlarıyla herhangi bir iş yapmaktan üç nesil boyunca men edilmelidir.

Böylece, belediyelerle ilişkili ticari ağlarda şeffaflık sağlanabilir.

---

Neden Etkili Olur?

Bu sistem, bireyin sadece kişisel cezasını değil, ailesinin ve çevresinin geleceğini de etkiler. Bu da şu sonuçları doğurur:

1. Korku Unsuru Güçlenir:

Bugün para cezaları ya da görevden almalar çoğu yolsuzluk yapan kişi için yeterince caydırıcı değildir. Ancak ailesinin geleceğini riske atacağını bilen biri, bu tarz girişimlere cesaret edemez.

2. Yozlaşma Ağları Kırılır:

Yolsuzluk, genellikle aile ve çevre bağlantıları üzerinden sistematik hale gelir. Üç nesillik yasaklama, bu ağların kırılmasını sağlar.

3. Toplumda Güven Artar:

Halk, adaletin işlediğini ve yolsuzluk yapanların gerçek bir bedel ödediğini gördükçe devlete olan güveni yeniden inşa olur.

---

Hukuki ve Sosyal Temeller

Bu sistemin uygulanabilmesi için şu adımlar atılmalıdır:

1. Mal Varlığı Denetimi ve Şeffaflık:

Kamu görevlilerinin mal varlıkları düzenli olarak incelenmeli, şeffaf bir şekilde halkla paylaşılmalıdır.

2. Yasal Düzenlemeler:

Yolsuzluk yapanların nesiller boyu kamu görevlerinden men edilmesini sağlayacak yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Bu düzenlemeler, insan haklarına ve hukuk kurallarına uygun şekilde oluşturulmalıdır.

3. Halkın Katılımı:

Halkın denetim süreçlerine dahil edilmesi ve kamu görevlileri üzerindeki baskının artırılması sağlanmalıdır.

---

Sonuç: Temiz Yönetim İçin Radikal Ama Gerekli Bir Adım

Türkiye’de yolsuzluk ve usulsüzlükle mücadelede klasik yöntemlerin işe yaramadığı açıktır. Sistem, daha güçlü yaptırımlar ve köklü değişikliklerle yeniden şekillenmelidir. Üç nesil boyunca devlet ve belediye kademelerine erişim yasağı, hem bireyler hem de aileler üzerinde caydırıcı bir etki yaratarak yolsuzluk kültürünü kökten değiştirebilir.

Halkın kaynaklarını korumanın, adaleti sağlamanın ve güveni yeniden inşa etmenin yolu, sadece bireysel cezalandırmalardan değil, bu cezaların nesiller boyu sürecek etkisinden geçiyor. Para korkutmuyor olabilir, ama bir ailenin geleceğini kaybetme korkusu güçlü bir değişim aracı olabilir. Türkiye, temiz yönetim ve şeffaflık için bu radikal adımı atmaktan çekinmemelidir.

Rafet Ulutürk