Leonardo da Vinci, Rönesans insanının tanımıdır ve yalnızca Rönesans döneminde yaşadığı için değil. O bir sanatçıydı, bir bilim adamıydı, bir müzisyendi; Birkaç adım yürüyebilen ve ardından kendi göğsünü açarak Fransız kralına zambak yağdırabilen mekanik bir aslanın yaratıcısı .

Şu anda Fransa'nın Amboise kentindeki Château du Clos Lucé'de düzenlenen serginin ortaya çıkardığı gibi, Leonardo'nun muhtemelen bilmediği en az bir takıntısı daha vardı: parfümler.

Parfüm neden önemliydi?

Da Vinci gibi bir bilgenin boşluk doldurma arayışlarına girişmesine şaşırmamalıyız; ne de olsa o, Avrupa'daki herhangi birinin kayalar hakkında bilgi edinmek için kayalara bakmayı düşünmesinden yüzyıllar önce jeoloji çalışmıştı. Ama aslında parfüm yapmak ve üzerinde çalışmak o zamanlar muhtemelen o kadar da tuhaf gelmiyordu.

"Da Vinci'nin yaşadığı Rönesans döneminde parfüm ve kokular günlük yaşamın önemli bir parçasıydı" diye açıklıyor Dr. Kunstmuseum Den Haag'da koku ve sanat tarihçisi olan Caro Verbeek ve Sul Naso'nun yazarı Vrije Universiteit Amsterdam, yirmi yılı aşkın süredir koku ve sanat arasındaki bağlantıyı araştırıyor.

Bir zaman makinesine adım atacak olsak, Da Vinci'nin yaşadığı dönemde hemen hemen her durumda baş döndürücü bir koku karışımıyla karşılanırdık. Hala popüler olan yasemin, lavanta, gül ve süsen kokularından acı portakal ve badem kokularına kadar çok çeşitli çiçek kokuları vardı ve bunların yanı sıra bugün muhtemelen pek hoş bulamayacağımız bazı kokular da vardı.

Parfümler sadece hoş bir koku yaymak için kullanılmıyordu; elbette bu da onların kullanım alanlarından biriydi. Daha doğrusu, bütün gün karşılaştığımız bir şeydi: evlerde, hastanelerde; kilisede, ev işlerinde ve çürük kemiklerin peşindeyken.

Verbeek şöyle diyor: "Bazı parfümler Katolik ritüelleri için yapılıyordu, yani kilisede tütsü yakmak; per fumum aslında duman yoluyla anlamına gelir ve kayıtlı tarihten beri tanrılara bu şekilde tapınılmıştır." Yelpazenin diğer ucunda Da Vinci'nin "hoş olmayan kokular" anlamına gelen odorigradevoli adını verdiği şey vardı : Suçluları caydırmak için yapılan "kötü koku kompozisyonları" diye açıklıyor.

"Da Vinci'nin tariflerinden biri, bir ay boyunca gübre yığınının altında bir cam kavanozda saklanması gereken idrar ve insan dışkısını içeriyordu" diye belirtiyor. "Bundan sonra bir çeşit koku bombası olarak kullanılabilir."

“Tekstilleri temizlemek ve parfümlemek için normal yıkamaya göre çok daha fazla aroma kullanıldı. Lavanta lavare kelimesinden geliyor ” diye belirtiyor Verbeek, yıkamak anlamına geliyor. "Akşam yemeği partilerinde parfümler kullanılırdı ya da peçetelere portakal çiçeği gibi kokular sürülürdü. Devam edebilirim.”

Parfüm, Rönesans Milano soyluları için iç çamaşırlarına sıkılan bir başka ayrım aracıydı.

Ve belki de en önemli kullanımı? Kelimenin tam anlamıyla hayat kurtarıcı.

Ya da en azından o zamanın insanları böyle söylerdi. Verbeek, şaşırtıcı bir şekilde, yakın zamana kadar "insanlar veba gibi hastalıkların yayılmasından pis kokunun sorumlu olduğuna inanıyordu" diye açıklıyor. Bu nedenle bu hastalıkları önlemek veya tedavi etmek için parfümler kullanıldı.

Kısacası Verbeek, "parfümlerin birçok işleve hizmet ettiğini" söylüyor. "Birçok kişinin şüphelendiği gibi, hijyenin kötü olduğu zamanlarda vücut kokularını kapatmak için tasarlanmamışlardı."

Parfümcü Leonardo

“Da Vinci, hayvanlar (katı bir vejetaryendi) ve bitkiler de dahil olmak üzere, titizlikle incelediği tüm yaşam formlarından etkilenmişti; Sadece onları çizip boyayabildiğiniz için değil, aynı zamanda kokuları nedeniyle de" diye açıklıyor Verbeek.

"Ayrıca parfüm çıkarma ekipmanı da vardı. Doğası gereği meraklı ve deneysel olduğundan kendi kokularını yaratmaya başlamış olmalı” diyor Verbeek.

10. yüzyıldan bu yana Çinliler, Araplar ve Bizanslılar, Da Vinci'nin de aşina olduğu su buharından gül esansı elde etmek için damıtma yöntemini kullanıyorlardı ve şu anda Château du Clos Lucé'de sergilenen sergiye göre, bu tekniği gül özünü elde etmek için de kullanıyorlardı. turunçgiller.

Pek çok eserinde olduğu gibi Da Vinci'nin parfüm alanındaki çalışmaları da kapsamlı ve yenilikçi olabilir. Verbeek, "Sıvının bitkilerdeki kokuları emdiği bir yöntem olan l'infusione in Liquidi alcoolici (sıvı alkollerde infüzyon) gibi koku çıkarma teknikleri konusunda oldukça bilgili " diye açıklıyor.

“Ama aynı zamanda o zamanlar çok modern olan enfleurage'ı da biliyordu . Bu süreçte narin çiçekler, uçucu yağları çeken (hayvansal) yağın üzerine yerleştirilir.

Kulağa tam bir Da Vinci gibi geliyor: belirsiz, biraz tuhaf; ancak diğer tüm araştırma yollarını tükettiğinizde girebileceğiniz türden bir hobi. Ama aslında Leonardo bu ilgi konusunda benzersiz olmaktan çok uzaktı: Verbeek, "O, o zamanın tek ressamı değildi" diyor.

"Rönesans ressamları genellikle kendi boyaları ve cilaları için gerekli hammaddeleri eczaneden , yani eczaneden satın alırlardı" diye açıklıyor. "Boyamada kullanılan reçine ve zamk gibi bazı (kokulu) malzemelerin parfümeride de kullanılması ve diğer birçok parfüm bileşeninin buradan elde edilebilmesi, bu ürünlere olan farkındalığı ve erişimi artırdı."

Aroma, Rönesans sanatının o kadar ayrılmaz bir parçasıydı ki, bugün müzelerde Da Vinci'nin başyapıtlarını gördüğümüzde muhtemelen sadece yarısı kadar deneyim elde ediyoruz. Örneğin, Da Vinci'nin öğrencilerinden biri tarafından ve onun gözetiminde yaratıldığına inanılan ve yakın zamanda yapılan bir analize göre başlangıçta "yağmur sonrası orman" gibi kokan Donna Nuda'yı ele alalım .

Benzer şekilde, Leonardo'nun Ermineli Kadını da yakın zamanda orijinal, çoklu duyulara hitap eden ihtişamına kavuşturuldu: Polonya'nın Krakow kentindeki Ulusal Müze, ziyaretçilerin tabloya bakarken kokusunu alabilecekleri kokulu bir kalem yarattı. Projenin Krakow Ekonomi Üniversitesi'nden baş araştırmacısı Tomasz Sawoszczuk, bu yılın başlarında EuroNews'e verdiği demeçte, "Çok hoş, tarihi bir müze kokusu" dedi ve ceviz kalaslarının temel olarak kullanılması nedeniyle kokudaki ceviz unsurunun altını çizdi. tablo.

Da Vinci'nin "kokularını" yapmak.

Peki, eğer Da Vinci'nin parfümlere olan ilgisi ve araştırmaları bu kadar açıksa ve daha genel olarak Rönesans yaşamında aroma ve kokuların önemi bu kadar açıksa, neden onun eserlerinin bu özel kısmını hiç duymuyoruz?

Verbeek, IFLScience'a "Bu son derece önemli bir soru" diyor ve bunun Batı'nın görmeye ve bir dereceye kadar da duymaya yönelik önyargısıyla ilgisi var; vurguladığımız duyular, insanların düşünmesini, düşünmesini ve bilgi edinmesini sağlayabiliyor. elbette yanılgı.

Bu arada, "koku 'alt düzey' bir duyu olarak kabul edildi ve tarihsel olarak çocukça, hayvansal, ilkel ve entelektüel olmayan olarak değerlendirildi" diye açıklıyor. "Bu tutum o zamandan beri pek değişmedi."

Sonuç olarak, Leonardo'nun diğer koku alma çabaları, (kuşkusuz etkileyici) sanatsal ve bilimsel yaratımları ve yazıları lehine sürekli olarak göz ardı edildi. Öte yandan konuya başlangıçta akademik ilginin olmaması, yeni gelenlerin üzerinde çalışılacak çok şey olduğunun farkına varmadıkları anlamına gelir; Vikipedi girişinde bundan bahsedilmediği için sıradan insanlar Da Vinci'nin parfümlerle ilgilendiğini bile asla bilemeyecekler.