Ukrayna-Rusya ve İsrail-Hamas/Hizbullah savaşında ortalarda hiç gözükmeyen ve perdenin arkasındaki en büyük ve önemli güç Amerika gibi görünse de esasen Çin de bu oyunun içinde. Çin’in bu her iki savaştaki varlığı ve etkisini satır aralarından okumak mümkün.

Ukrayna-Rusya savaşı başlamadan evvel, Rusya Devlet Başkanı Putin’in Çin’e giderek, askeri ve siyasi icazet alması küçük bir ayrıntı olarak kaldı, dikkat çekmedi.

Büyük resme baktığımızda, 7 Ekim 2023’de başlayan savaşta, Hamas’ın arkasında İran’ın olduğunu, talimatın İran’dan geldiğini görmek mümkün. İran, Rusya ve Çin’den icazet alarak, askeri ve siyasi destek garantisini sağlayarak bu talimatı verdi Hamas’a.

Ukrayna savaşını perdelerin arkasından kışkırtan ise ABD oldu. Rusların 1989’daki Afganistan yenilgisi, silahlanmada ve üretimde Atlantik İttifakının arkasında kalması ve en önemlisi de ekonomisinin çöküşü ABD tarafından Rusya’yı çökertmek için büyük bir fırsat olarak algılandı. Ukrayna’ya askeri ve siyasi destek vereceği sözüne ilaveten işin içine AB’yi de katacağını Ukraynalı siyasilerin kulağına fısıldadı.

Ukraynalı siyasiler, arkalarında ABD’yi ve AB’yi hissedince boylarından büyük konuşmaya başladılar, Rusya’yı kışkırttılar. Sonunda beklenilen/istenilen oldu ve Ruslar savaşı başlattı. Atlantik İttifakının hedefi Ukrayna’ya mali, askeri, insani ve siyasi desteği tam olarak vererek Rusya’yı çökertmek ve bir daha toparlanmamak üzere parçalamaktı. Savaşın başlamasından sonra ABD ve AB’den Ukrayna’ya önemli miktarlarda askeri, siyasi, insani ve finansal yardım akmaya başladı. 2024 yılı başına kadar ABD’den 73 milyar dolar, AB’den de 92 milyar dolar toplamda 165 milyar dolarlık yardım geldi.  Atlantik İttifakının Ukrayna’ya verdiği desteğin Ukrayna’ya sahada güç verdiği ve Rusya karşısındaki direncini arttırdığı bir gerçek.

Rusya’nın bu stratejiyi fark ederek savaşı uzatması, tam ters etki yapmaya başladı. 
Son yıllarda yaşanan küresel siyasi değişiklikler, dünyanın ekonomik gücünün batıdan doğuya doğru yer değiştirmeye başlaması, İsrail’in Gazze’yi haritadan silmeye yönelik saldırıları ve özellikle Rusya’nın hedeflenen çöküşü yaşamaması Atlantik İttifakının tüm planlarını bozdu.

Bugün Avrupa Birliği Ukrayna savaşı nedeni ile İkinci Dünya Savaşından sonraki en büyük ekonomik yıkım evresine girmiş durumda. ABD de aynı kulvarda ki 2024 yılı başından sonra ABD’den ve AB’den Ukrayna’ya silah yardımı azalmaya başladı ve şimdilerde yok denecek seviyeye kadar düştü. Buna paralel olarak İsrail’e yapılan mali ve askeri yardımın da kesintiye uğraması gündemde.

ABD Kongresinde (Temsilciler Meclisi ve Senato) Ukrayna’ya yapılması önerilen 60 milyar dolarlık yeni yardım paketi, Kongre içindeki siyasi çekişmeler nedeni ile askıya alınmış durumda. Ukrayna’yı destekleyen Milletvekilleri (Temsilciler) ve Senatörler, ABD’de 5 Kasım’da yapılacak Devlet Başkanı seçimlerini Donald Trump’ın kazanması durumunda ABD’nin Ukrayna’ya verdiği desteğin tamamen kaldırılacağı endişesi içinde. 
Buna paralel olarak AB içinde de Rusya’ya destek veren Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Ukrayna’ya yardım yapılması girişimlerini veto hakkı ile durdurmakta.
Dünyanın en büyük ekonomilerinde sahip Çin ve Hindistan, Rusya’yı savaş nedeni ile kınamıyorlar ve tam tersine Rusya ile ticaretlerini sürdürüyorlar, Rus ekonomisine güç verip taze kan pompalamaya devam ediyorlar.

ABD, risk almamak için sürekli olarak İsrail Başbakanı Netanyahu’yu kontrol altına almaya çalışıyor. Devlet Başkanı Biden güya İsrail’e son olarak 30 günlük bir süre vermiş durumda. İran’ın, İsrail için bir tehdit oluşturması nedeni ile İsrail, 5 Kasım’da Trump’ın ABD Başkanı seçilmesi durumunda NATO ülkelerine ilaveten Japonya, Güney Kore ve Avustralya’nın desteği ile İran’a karşı bir askeri hava ve deniz harekatı başlatmak hazırlığında. Açıklanacak gerekçe de “İran nükleer silaha sahip olmak çalışmalarını sürdürüyor” olacak bir olasılıkla.
Önümüzdeki aylarda dünya siyasetinin yeni gelişmelere gebe olduğu bir gerçek…

Prof. Dr. (İnş. Müh.), Doç. Dr. (UA. İliş.) Ata ATUN
KKTC Cumhurbaşkanı Danışma Kurulu Üyesi
KKTC Cumhuriyet Meclisi 1. Dönem Milletvekili