Bugün köy enstitülerinin 82. kuruluş yıldönümü… Köy enstitülü bir babanın çocuğu olarak günün önemi nedeniyle babamla ilgili bir anıyı paylaşmak istedim.

Babamın en büyük tutkusu tarımdı. Ülkemizde tarımın gelişmesi için gönüllü, özverili biriydi. Köy çocuğuydu, tüm ülküsü köye adanmaktı. Bir komşusu ya da çevre köylerden bir kişinin işi düşse iki eli kanda olsa bile koşup giderdi. İnsanlara yardım etmek söz konusu olduğunda akan sular dururdu. Sözlüğünde “Hayır!” yazmazdı köylülerin işi olunca.

En sık yaptığı işlerden biri, yabani meyveleri aşılamaktı. Lezzetli, farklı, çevremizde olmayan bir meyve türü bulduğunda ne yapar yapar o meyveden bir dal kesip alırdı. Bir daldan onlarca, yeri gelir yüzlerce meyve aşılardı. Çoğu zaman aşıladığı meyvelerin sahiplerinin haberi olmazdı bahçelerindeki meyvelerin aşılandığından. Yolda izde, kahvede, dükkânın birinde bahçe sahibini gördüğünde “Senin çaylığının kıyısındaki yabani eriği aşıladım. Aşının türü bu. Meyvesi de şu zamanda olgunlaşır, haberin olsun.” derdi. Onu mutlu eden söz ise bahçe sahibinin “Sağol, elin dert görmesin! Allah senden razı olsun!” sözüydü.

Doğu Karadeniz’de arazi kıttır. Bahçeler, tarlalar el kadar. Arazi kıt olduğundandır Karadenizlinin gurbetçiliği. Ekmeğini, kayalardan, taşlardan çıkarır dağların, vadilerin çocukları. Bunca emekle kazandığı yetmez ona, vurur kendini gurbet ellere. Türkiye’nin, hatta dünyanın her yerinde bir Karadenizliye rastlamak kimseyi şaşırtmaz. Çünkü o, ekmeğinin peşindedir yeryüzünün her yanında, beş kıtada. Yakında Antarktika’da görülürlerse kimse şaşmasın. Ekmek neredeyse Karadeniz’in acar uşakları oradadır.

Yer kıt, dedik. Öyle dönümlerce meyve bahçesi olmaz. Yerin her santimini ekonomik kullanmak gerek. Toprak nimettir. O nimeti, bereketli kılmak da sabır, beceri, yetenek ister.

Karadeniz evlerinin yanında avlular bulunur. Bu avlularda her türden meyve ağaçları. Dut, kiraz, armut, erik, elma, incir… Her meyve ağacından bir tane dikmeye özen gösterilir. Çocuklar, her meyveden tatsın diyedir bu.

Babam, yabani bir armudun iki çatalı varsa ikisine farklı armut türü aşılardı. Üç çatal varsa üç farklı tür… Bu aşılamalarda çoğu zaman ben de yanında bulunurdum. Bir gün ona sordum:

“Neden her çatalın dalına farklı türde aşı yapıyorsun?”

O, gülerek yanıtladı beni:

“Yer dar, bu dar yere sekiz on tane armut ağacı dikilemez. Bu evlerin çocuklarının canları farklı zamanlarda değişik tatlarda meyve çeker. Dalın birine erken, diğerine ise geç olgunlaşan armut aşılıyorum. Üçüncü dala ise diğerlerinden farklı zamanda oluşan bir tür… Böylece yaz boyunca armut yemelerini sağlamaktayım gözleri dışarda kalmasın diye.”

Babamın yanıtı usumdan hiç çıkmadı. Bu, ancak köy enstitülü bir öğretmenin yapacağı bir buluştu. Önce çocukları düşünmek… Her şeyi onların zevklerine, isteklerine göre düzenlemek… Basit gibi görünen bir konuda bile dolu dolu eğitim dersleri olan bir uygulama. İşte, köy enstitülü olmak böyle bir şey… Yaptığı her davranışla, uygulamayla halkını, çocukları düşünen bir anlayış… İyi ki köy enstitüleri oldu. İyi ki köy enstitülü bir babanın çocuğu olma şansına, mutluluğuna eriştim.

Bizim köyümüzde ve çevre köylerde iki farklı dalında iki farklı armut veren bir ağaç görürseniz bilin ki o meyveyi Ali Öğretmen aşılamıştır. O küçücük fidanlar büyüyüp ağaç oldu, yazın gölgesinde meyvelerini yediğimiz.

Kim bilir ülkemizde köy enstitülü öğretmenlerin ellerinin değdiği köylerde ne tansıklar var. Bu okulları 1945’ten sonra girdiğimiz Atlantik süreci uğruna harcadık. Ülkemizi büyük bir aydınlanma, kalkınma gücünden alıkoyduk emperyalistler uğruna. Oldu mu bu? Hiç olmadı, hiç…

                                                               Adil Hacıömeroğlu

                                                               17 Nisan 2022