Türkçeden Ukrayna diline çevrilen eserler ile şiirler , Ukrayna dilinden Türkçeye çevrilen eserler konusunda Doç.Dr.Mariana BONDAR’ın; Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi • Cilt 1I, Sayı 1, Bahar 2015; TÜRKİYE ile UKRAYNA ARASINDAKİ EDEBİYAT BAĞLARI (SANATSAL ESER ÇEVİRİLERİ: GEÇMİŞTEKİ ve ŞİMDİKİ DURUM) makalesinden alınan bilgilere göre;
Türkiye, Türk tarihi ve kültürü ve Türk – Ukrayna ilişkileri, her zaman A. Krımskıy’ın ilgi alanları arasında yer almıştı. Ukrayna Bilimler Akademisi’nin Türkoloji Komisyonu’nun başkanlığını yürüten A. Krımskıy, Türkiye Tarihi (1924), Türkiye Tarihine Giriş (1926), Türkiye ve Türk Edebiyatı Tarihi (1927), Türkler, Türkler’in Dili ve Edebiyatı (1930) adlı bilimsel eserlerin, çok sayıda bilimsel makalenin yazarı ve Doğu üslubunda yazılmış orijinal ve tercüme şiir derlemesinden oluşan Palmiye Dalları (1901, 1908, 1922) adlı eserin sahibidir
V. Dubrovskıy 1920’li yılların sonu ve 1930’lu yılların Ömer Seyfettin’in dergilerde yayımlanan öykülerini çevirdi.
Refik Halid’in “Yatık Emine” adlı hikâyesi (1930 yılında Kızıl Yol dergisinde yayımlandı. Ateşten Gömlek: Ukrayna’da 1927 (V. Sofronov’un çevirisi) ve 1932 (M. Balıtskıy’ın çevirisi) olmak üzere, iki kez yayımlandı.
1950 yıllardan sonra Nazım Hikmet’in şiirleri, Orhan Veli şiirleri, Melih Cevdet Anday, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Bedri Rahmi Eyüboğlu, İsmail Uyaroğlu, Oktay Rıfat, Talat Sait Halman, Necdet Evliyagil, Can Yücel, Ümit Yaşar, Reşat Nuri Güntekin (çev. G. Halımonenko), Necati Cumalı (“Susuz Yaz” adlı öyküsü. çev. O. Tkaçenko), Ömer Polat (Saragöl adlı romanı. çev. G. Halımonenko) adlı yazarların hikâye ve romanlarının çevirisi yapıldı.
Dağların Ardında Ne Var? adlı antoloji (çev. G. Halımonenko, 1982), Türk Atasözleri ve Deyimleri (çev. G. Halımonenko, 1985), Türk Halk Masalları (derleyen: G. Halımonenko, 1987). I. Svitlıçnıy’ın Kurşun ve Kafiye İçin Kalb (1990) adlı kitabında, Orhan Veli’nin önde gelen şiirlerinin sanatsal yorumu sunulmuştur.
Orhan Pamuk’un romanları, 2005 yılından itibaren, Vsesvit dergisinde yayımlanmaya başladı: Benim Adım Kırmızı (çev. O. Kulçinskıy), Babamın Bavulu (çev. G. Rog), Beyaz Kale (çev. G. Rog). Ayrıca, Suçasnist adlı dergide, Orhan Pamuk’un Yeni Hayat adlı romanı (çev. O. Kulçınskıy) yayımlanmıştır. Orhan Pamuk’un romanlarının büyük çoğunluğu, O. Kulçınskıy tarafından çevrilmiş ve Folio Yayınevi (Harkov’da) tarafından yayımlanmıştır: Kar (çev. O. Kulçınskıy, 2006), Benim Adım Kırmızı (çev. O. Kulçınskıy ve G. Rog, 2009), Beyaz Kale (çev. G. Rog, 2011), Kara Kitap (çev. O. Kulçınskıy, 2012).
Bilge Karasu’nun Göçmüş Kediler Bahçesi (çev. O. Kulçınskıy, 2010) ve Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu (çev. V. Verhoven, 2011) adlı eserleri yayımlanmıştır. 2011 yılında, R. N. Güntekin’in Eski Hastalık ve Yeşil Gece adlı romanları, 2015 yılındaysa, Y. Grıgorenko’nun çevirisiyle,Yaprak Dökümü, ve Damga adlı romanları yayımlanmıştır.
Türk yazarlarla ve çevirmenlerle yapılan söyleşilere, edebi süreçlere ve çevirilere ilişkin makalelere, çevirilerle ilgili eleştiri yazılarına ve yeni yayımlanan eserlerle ilgili duyurular yayımlanmaktadır: “Türk Atılımı – Başarının Sırrı”, “Ukrayna’da Entelektüel Eserlerde Uzun Zamandır Böyle Satış Rekoru Kıran Eser Görülmemişti”, “Ukrayna’da Çevirmenliğin “Doğu Cephesi” , “Orhan Pamuk’un “Macnuizm’i” (O. Kulçınskıy), “Tuncer Cücenoğlu: Futbol Önemlidir, Fakat Edebiyat Sonsuz Bir Hazinedir” (O. Kuçma), “Orhan Veli Kanık – 58 Yıllık Sessizlik” (D. Pasiçnık), “Orhan Pamuk’un ‘Kar’ Romanının Ukraynaca Çevirisine İlşikin Notlar” (İ. Drıga), “Olmayan Kitapçık” (K. Botanova), “Eleştirisiz Eleştiri” O. Kulçınskıy), “Yedi Çuval Dolusu Karabuğday Yünü” (G. Halımonenko), “Kaydaş’ın Ailesi” (K. Botanova), “Türkiye’de Ukrayna Edebiyatı”, “Yazarlar Birliği, Türk Meslektaşlarıyla İşbirliği Kararı Aldı”, “Pavlo Volvaç: ‘Ukrayna Şiirleri, Böyle Sınırları Olan Kime Lazım?’”, “Roksolana (Hürrem) Türkler İçin Ne Anlam Taşıyor?” (Türk Öğretim Görevlisi Ö. Dermenci’yle Söyleşi), “Çok satan ipekli-pamuklu eserler: Andriy Kurkov, popüler Türk yazar Orhan Pamuk’un eserlerinin Ukraynacaya çevrilip yayımlanmasını değerlendirdi.”
“Birçok çeviri Türk okurlarına sunuldu”
Türkiye’de Ukraynalı yazar; M. Gogol’un eserleri; S. Lünel, M. Özgül, E. Altay, M. C. Anday, H.A. Ediz, N. I. Tanul ve D. Tunçtan gibi çok sayıda çevirmenin çevirileriyle Türk okurlarına sunulmuştur. “Diyalog Avrasya”nın faaliyetleri sayesinde, P. Zagrebelnıy’ın Roksolana adlı romanının Türkçeye çevirisi gerçekleşmiştir. 1920’li yılların Ukrayna köy hayatını anlatan İnsan Kanı Akmaz adlı romanıydı (çev. P. Tok, 1979). P. Zagrebelnıy’ın Roksolana adlı romanının çevirisi, yazarı bizzat tanıyan ve çeviri üzerinde beş yıl boyunca çalışan Ömer Dermenci gerçekleştirmiştir. P. Volvaç’ın Kankalar adlı romanı, Ömer Dermenci’nin Türkçeye çevirisiyle yayımlanmıştır. Ö. Dermenci ayrıca Türkçeye, S. Rudanskıy’ın yazdığı, bir halk şarkısı haline gelmiş olan ve Rudanskıy S.V.: Dünya Halklarının Dillerinden Çeviriler (2003) adlı antolojiye dahil edilen “Rüzgar, Ukrayna’ya Es” adlı şiiri ve V. Sergiyçuk’un Ukrayna Dünyaya Ne Verdi (2008) adlı monografisini çevirmiştir.
Hazırlayan : Dr.Yaşar ERTÜRK
