Mehmet Muştu, Türkiyede 2009 yılına kadar Mersin üniversitesinde kimya bölümünde okudu. Sonra kimyanın ilgi alanım olmadığına karar verip orayı bıraktım ve Öss sınavına girdim. Öss sınavından matematik bölümünü kazanmıştım. Ösym beni Kiev Politeknik üniversitesine gönderdi. O zaman lar hiçbirşey bilmediğim için bir acentayla anlaşıp gelmiştim tüm işlemlerimi onlar halletti ve beni Ternopil şehrine getirdiler, ilk sene hazırlık okudum 2. sene matematikten vazgeçtim çünkü herkez burada tıp fakültesi vesaire okuyordu bende o zaman tıp okurum dedim ve Tıp fakültesinde okudum, fakülte bitti ama burda kaldık çoluk çocuk oluncada. Sonrada böyle bir potansiyelin eksik olduğunu gördüm ve vize işlemlerine yöneldim. Sonrada bu şekilde devam ediyoruz işte. Ternopilde 1 şubemiz var Kiev ve Odessa’ya da açmayı düşünüyoruz. Herhangi bir evraksal işlem olduğunda ne olduğu farketmez oturum olur avukat olur. Oturum işi için buraya sadece 2 kez uğramanız gerekiyor ilki parmak izi verirken. Avukay işlerinden avukatı biz kendimiz yönlendirebiliyoruz yada yapılacak işse mesela sadece sizin vekaletinizle mahkemelere de gireibliyoruz. Deportluk işlemler varsa kaçak durumdaysa kişinin kendisi gelmesi kesinlikle gerekiyor. İşlemlerimizde %100 garanti verdiğimiz için 23 saatlik yoldan gelenler dahi oluyor. Ukraynaca, Rusça, Türkçe dillerinde hizmet veriyoruz.
Karantina sonrası çok yoğunuz koşturuyoruz sürekli. Diye başlıyor Muştu röpörtajımıza.
Ukrayna’ya dışarıdan turist geldiğinde hangi belgeler gerekli?
Türk azeri ve gürcü vatandaşları 180 gün içerisinde 90 gün kalabiliyorlar. Gelirken yanlarında getirmeleri gereken olmazsa olmaz belgeler eğer birisi kefil olmayacaksa, karşılayamayacaksa otel rezervasyonu gerekiyor. Nakit para günlük 50 dolar deniyor ama kesinlikle öyle birşey yok günlük 60 dolardan aşağı olmaması gerekiyor. 10 gün kalacaksa nakit olarak yanlarında 600 dolar bulundurmaları gerekiyor. Banka hesabı kabul edilmiyor döviz oalrak bulundurulması lazım, Türk parasıda kabul edilmiyor.
Gelen kişi öğrenci ise
Soru dahi sormuyorlar böyle bir nakit cebinde bulundurması zorunluluğu yok, sadece vizesini veya oturum kartını göstermesi yeterli. Öğrenciler için çok farklı onların sadece sağlık poliçelerini (Covid-19 ile ilgili) göstermeleri gerekli. Bu sağlık poliçesi ibraz edilmesi kuralı sınırsız oturumu olanlar ve Ukrayna vatandaşları hariç herkes için zorunlu.
Öğrencilerin gelirken korona sigortasını net 12 aylık yapmaları gerekiyor. Turistlerin seyahat süresine bağlı fakat en az poliçe 1 aylık olduğu için 1 aylık yapılıyor.
Öğrenci olmayıpta 1-2-3 yıllık geçici oturumu olanlar için nasıl bir yol izleniyor?
Aynı şekilde kişinin isteğine bağlı herkes burada yaşamıyor, gidip gelebiliyorlar o yüzden 1 aylık isteyen olabiliyor 3 aylık isteyen olabiliyor yok ben 6 aylık yaptıracağım çünkü ben orda kalıyorum diyen olabiliyor çünkü bu kişinin kendi kanaatine bağlı. Ayriyetten sınır muhafızlarıda bunuda kesinlikle 1 yıllık oturumunuz var 1 yıllık yaptıracaksınız diye birşey söylemiyorlar, öyle birşey yok.
Bu kişiler minimum 1 aylık poliçe ile giriş saylayabiliyorlar.
Yolculuklarda uçağa binerken kovid sigortası soruluyor bu kesin peki ateş ölçümü yapılıyor mu, sağlık belgesi isteniyor mu?
Türkiyeden çıkarken herkese değil ama sağlık belgesi sordukları bazı kişiler olabiliyor, nakit parayıda sorabiliyorlar ayriyetten sigortayıda orada göstermesini isteyebiliyorlar. Hava yollaro görevlileri Ukraynada sigorta isteniyor sigortanız var mı diyebiliyor eğer sigortanız yoksa uçağa bile binemiyorsunuz. Ateş ölçümü kesinlikle iki taraftada uçağa biniş öncesi yapılıyor. Türk vatandaşları için teste gerek yok test kırmızı bölge vatandaşlarından isteniyor.
Ukrayna vatandaşları için neler gerekiyor?
Hiç birşeye gerek yok, nasıl Türkiye vatandaşları geri dönerken hiç birşey istenmiyorsa sağlık sigortası gibi birşeyler, Ukrayna vatandaşları ile devamlı oturumu olan herhangi bir yabancıdanda Covid-19 sigortası, para vesaire istenmiyor.
Peki şöyle bir durum olsa, Ukrayna vatandaşı ile evli bir yabancı fakat 1 yıllık geçici oturumu var veya sadece öğrenci oturumu var. Bu kişilerde nasıl bir prosedür izleniyor?
Evli olması hiçbirşeyi değiştirmez kesinlikle sigorta yaptırması gerekli ve aynı prosedürleri yerine getirmesi gerekli. Burada sadece dahil olmayan kişiler dediğim gibi Ukrayna vatandaşları ve süresiz oturumu olan kişiler bunların korona sigortası yaptırma zorunluluğu yok tabi isterlerse yaptıradabilirler. Yabancı uyruklu bir kişinin evli olması veya çocuğunun olması hiç farketmez süresiz oturumu yok ise Covid*19 sigortası yaptırmak zorunda. Ayriyetten 18 yaşına gelmemiş olan kişilerinde bu sigortayı yaptırma zorunluluğu yok, Türk veya Ukraynalı olması farketmez yalnız ben bununla ilgili bir aksaklık yaşadım, nasıl bunu ben sürekli sınır muhafızlarını arayarak güncel bilgileri alıyorum ama bazı yerlerde annesinin üzerine kaydediyorlar çocuğu poliçede ama bazı yerlerde buna 18 yaşına kadar gerek yok dedikleride oluyor ama ne olur ne olmaz biz yinede yapıyoruz yüzde yüz garanti olması için.
Diğer dünya ülkeleri vatandaşları için farklı bir uygulama var mı ?
Uygulama hepsinde aynı eğer yeşil bölgede ise, kırmızı bölgede ise test sonucu istediklerinide biliyorum. Geldikleri yer çok önemli. Türkiyede geliyorlarsa bir problem yok yeşil bölgede olduğu için. Moldova zaten sınır kapalı. Gürcistan’dan gelenlerde bir problem yok, Türkiye üzerinden Azerbaycan’dan gelenlerde de aynı şekilde bir problem yok, bu şekilde bunlar bildiklerim. Amerikalı ve İngiltereliler hakkında bilgim yok.
Kırmızı bölgeden gelenler için korona test belgesi kesinlikle gerekli.
Pandemi öncesi ne kadar Türk vatandaşı gelip gidiyordu ortalama olarak?
Şuanda uçakların hiç biri tamamen dolmuyor, seyahatler yarı yarıya düştü ayrriyetten herkes korkuyor, buradada vaka sayısı günlük 2000’e yaklaştı, yapılan test sayısıda belli gerçekte herkese test yapılsa sonuçlarının ne olacağını bilmiyorum bilmekte istemiyorum açıkçası. Ama yine işi gücü olan gelmek isteyen geliyor.
Yabancıların ülkeye alınıp alınmaması
Ülkeye alınıp alınmama tamamen sınır muhafızlarının elinde yani kanaat notunu onlar veriyorlar. Hepsi zaten Türkçe biliyor. Yok gelmişsin hava alanına, yani hayatında hiç yurtdışına çıkmamışsın, ilk yurtdışı seyahatine buraya gelmişsin, seni burada sıraya almışlar, sıra bir türlü ilerlemiyor çünkü kişi başı işlem yapmaları yaklaşık 4-5 dakikalarını alıyor sınır muhafızlarının. Orada zaten 10 kişi olduğunu düşünürsek bu 50 dakika alıyor ve minimum 50 kişi geliyor. O yüzden bunalıyorlar ve telefonla birilerini aramaya başlıyorlar ben bunu kendi kulağımla duydum bu yüzden söylüyorum ve şu tarz konuşmaları olabiliyor “abi ben nasıl Avrupaya gideceğim, beni burada almıyorlar, ben Ukrayna’ya geçemedim” dedikleri an kesinlikle geri gönderiliyor çünkü sınır muhafızlarının hepsi Türkçe biliyor eğitimini alıyorlar. Lviv olsun Odessa olsun Kiev olsun Türkçe konuşmaya bilirler ama kesinlikle Türkçe’yi anlıyorlar. Yani burası zaten Polonya’ya sınır olduğu için gelenlerin zaten %80’i biliyorsunuz ki malesef Avrupa’ya kaçmak için geliyorlar. Onlarda kendierini bu şekilde veya başka şekillerde belli ediyorlar. Gerçekten düzgün olupta geri gönderilen var mı? Tabiki vardır %100 eminim vardır. Onlarda kendilerini ifade edemedikleri için yani en azından yabancı ülkeye geliyorlar ama İngilizce bile bilmiyorlar. Bunlar burada ne yapacak diye düşünüyor sınır muhafızları. Burası turist için çok önemli ve kendi ekonomileri içinde herkesi almak istiyorlar ama niçin geldin diye sorulduğunda kişi muhafıza öylece bakıyor cevap veremiyor. Bazende sadece “I am turist” bitti, başka birşey yok. Soruluyor “Ne yapacaksın, nereye gideceksin?” turistten bi cevap gelmeyincede o yüzden geri gönderiyorlar.
Bu çok faydalı bir bilgi oldu çünkü geliş gidişlerde hiç Türkçe konuştuklarını duymadım ve hatta İngilizcede cevap vermiyorlar. Türkçeye neden cevap vermediklerini anlıyorum peki neden İngilizce olarak da cevap vermiyorlar ve Ukraynaca konuşmaya devam ediyorlar?
Şöyle söyleyeyim hangi havaalanından bahsediyoruz mesela? Çok milliyetçi bir ülke öyle böyle değil. Hele ki batı tarafı. Doğu tarafı biraz daha rahat ama sorduğunuz soru ingilizce tamam, İngilizce de biliyorlar kesinlikle zaten İngilizce bilmeyen sınır muhafızı olamaz. Böyle birşey yok ama sizin mesela devamlı oturumunuz var yada süreli oturumunuz var yada turist olarak gelmişsiniz birşeyler konuşmaya çalışıyorsunuz cevap vermiyorlar bunun tek bir nedeni var.
Tek bir neden!
Sen bu ükedesin bu ülkeye gelmişsin, en azından birkaç şey bilmen gerekiyor. Ukraynaca ya da Rusça olarak. Ben gerçekten bunuda yaşadım gelenler hiçbirşey konuşamıyorlar. Kimisinde İngilizce bilgiside var mesela İngilizce cevap veriyorlar sınır muhafızı Ukraynaca olarak cevap veriyor, Ukraynaca bilmelerini istiyor.
Milliyetçi olmalarını anlıyorum çok güzel ve önemli birşey. Yalnız zaten Odessa ve birçok şehirde Rusça konuşuluyor hatta Ukraynaca bilmeyen Ukraynalı sayısıda çok fazla. Onların ülkeye girişlerinden problem yaşadığı oluyor mu?
Hangi şehire geldiğiniz çok önemli. Lviv’e geldiğinizde eğer Rusça konuşursanız neden Rusça konuşuyorsun tepkisini alırsınız yüzde yüz. Odessa’da bir problem olmaz, Odessa’da Ukraynaca konuşursanız yine bir problem olmaz ama Kiev, Kherson taraflarına gidipte Ukraynaca konuşursanız size aptal aptal bakarlar yani açık açık neden Ukraynaca konuşuyorsun gibisinden. Şimdi şöyle birşey var Sovyetler birliğinde herkes Rusça konuşuyordu ana dil Rusça idi. Fakat evlerinde eski insanlar kendileri söylerler, evde her zaman Ukraynaca koşuyorlarmış. O yüzden dil unutulmamış yalnız dediğim gibi doğu tarafı olan Rusya tarafına kayanlar Rusça’yı anadili gibi almışlar, batı tarafıda Polonya’ya yakın olanlar ana dillerini kurmuşlar. Ben mesela Kiev’e gidip Ukraynaca konuştuğumda tuhaf tuhaf bakıyorlar, bakabilirler. Kherson’da Ukraynaca konuşulduğunda ne dediklerini hiç anlamayacak seviyede Ukraynaca bilmiyorlar. Ben bir Ukrayna vatandaşının bana belge gönderipte burada ne yazıyor dediğini biliyorum. Bayan Ukraynalı kendisi bir dilekçe gelmiş bana gösterip burada ne yazıyor diyor.
Pandemi öncesi uçaklar full dolarken şuanda sigorta kesimide yaptığım için gelen kişilere soruyorum uçağın yarısı boştu diyorlar. Gelen turistlerde çok düşüş var. Önceden pandemi yoktu bazılarını geri gönderiyorlardı ama şuan pandemi var diye herkeside alacalar diye birşey yok çünkü benim bildiğim geçen hafta sadece 1 uçuşta 13 kişiyi almadılar diğer bir uçuşta ise 5 kişiyi almadılar.
Peki sınır muhafızlarıyla Rusça veya UKraynaca konuşupda geri gönderilende oluyor mu ?
Hiç duymadım hiç bir bilgim yok fakat eğer Rus vatandaşı iseler sıkıntı yaşayabilirler. Çünkü Rusya ve Ukrayna aralarında iyi bir iletişim yok bu bir gerçek. Ben Rus sınır muhafızlarının resmi sitesinden de takip ediyorum, birçok Rus vatandaşı rüşvet verirken Kırım’da görülmüş burayada gelmiş rüşvet teklif de teklif etmiş almamışlar. Yani tabiki var geri gönderiyorlar 3 yılda deport vuruluyorlar rüşvetten yakalanırlarsa.
Peki rüşvet verme alma oranları ne durumda? Birçoğu kabul ediyor mu rüşveti yoksa her zaman geri mi çeviriliyor?
Benim gözümde rüşvet kabul etme oranları %0. Çünkü o kadar çok haber var ki 1500$’lık teklifi bile kabul etmeyenler var zaten sınır muhafızlarının maaşları Ukrayna standartlarının çok üzerinde. Gerek duyduklarını düşünmüyorum. Belki bu işler eskiden çok kolaydı rüşvet ile birşeyer yapılabiliyordu fakat artık çok daha sistemli ve kontrollü.
Geri gönderilen vatandaşlara hangi sebeple geri gönderildiği söyleniyor mu, herhangi bir belge veriliyor mu?
Kesinlikle tutanak tutuluyor, tutanaktada nedeni yazılıyor. Örnek olarak seyahat nedeninin tamamen açıklanmadığından dolayı, yeterli nakit para bulundurmadığından dolayı, kalacak yerinin olmamasından dolayı gibi net şekilde bu tutanak kendilerine veriliyor. Gelen kişi bazen tutanağı deportla karıştırıp şöyle düşünüyor “artık ben bu ülkeye 3 yıl boyunca giremem” böyle birşey yok. Tekrardan gelebilirler ama gelirken daha sağlam belgelerle gelmeleri lazım ve kendilerini daha iyi ifade etmeleri gerekiyor. Yani sonuçta giriş olduğu zaman oraya kırmızı bir mühür vuruluyor o mührü görünce bu sefer daha da şüpheli bir şekilde inceliyorlar. Bu kişi gelmiş daha önce almamışlar, peki bu şahsı daha önce neden almamışlar ben neden almalıyım gibi düşünüp daha da çok üzerine düşüyorlar. Neden geldin, neden tekrar geldin, ne yapacaksın gibi sorlar soruyorlar. Eğer ekrabası varsa akrabası çıkartabilir. Benim kendi babam 60 yaşında onu da almadılar ben kendim çıkarttım. Akrabası varsa çok daha kolay yoksa en azından İngilizce olması lazım ve belgeleri net olması lazım.
Gelen kişinin direk olarak hava alanında hiç daha ülkeye giriş yapmadan deport edilmesi gibi bir durum var mı ?
Tabi şöyle birşey var mesela yüz kızartıcı bir suç işlemiştir ülkeye girişi zaten yasaktır ve tekrar deniyordur. Böyle birşey mümkün zaten artık ülkeye girerken parmak izi alınıyor oradan herşey görünüyor. Soyadını değiştirsin yeni pasaport alsa bile sistemde görünüyor aynı şekilde geri deport edilebiliyor.
Peki bu deport nasıl kaldırılıyor neler lazım?
Deport işlemlerinin hepsi kalkmaz. Kaldırılması gereken bazı şeyler var. Onlar kalkabiliyor mesela burada bir süre kaçak yaşamıştır, çıkarken ceza kesilmiştir cezasını ödememiştir öyle çıkmıştır. Bunun gibi sebepler olduğu zaman 10 iş günü içerisinde ücreti ödendiğinde ve sınır muhafızlarıyla yazışmalar yapıldıktan sonra fişlerin orijinali kişinin kendisine gönderildikten sonra ancak ülkeye girebiliyor, giriş yapakende fişi takdim ediyor, sistemden kontrol ediliyor. Eğer 10 gün geçirilirse ceza 2 katına katlanıyor. Cezalar bilindiği gibi değil ben kendim şahit oldum 12000 Grivna ceza yasılan kişide var 1700 Grivna yazılanda var 3500 yazılanda var. 12000 Grivna eğer 10 gün içerisin ödenmezse 24000 Grivna oluyor. Ayriyetten avukat işlemleri takip süresi 45 gün içinde 1000-1200 doları çok rahat buluyor.
Şunuda açık ve net söylemek istiyorum ben her aradığımda konsolosluğa ulaştım fakat birçok kişi konsolosluğa ulaşamamaktan yakınıyor. Ben her aradığımda cevap veridi veya geri dönüldü. Sınırı geçemeyen bazı kişiler mesela sınırda bir kaç gün bekliyorlar bazen bu 3 günü buluyor. Bu 3 güç içerisinde konsolosluğa ulaşmak isteyipte ulaşamayanları duydum ama bu bir duyum kesinliğini bilmiyorum. Ama bunu söyleyen bi kesimde var. 5-6 kişiden bu duyumu aldım.
Konsolosluğun bir yardımı oluyor mu sınırda kalan kişiler için?
Hayır, öyle birşey yok. Konsolosluk Türk vatandaşlarının burada belgeleri olsun, pasaport süresi bittiği zaman pasaport süresi gibi işlerle uğraşır ama Ukrayna Cumhuriyetinin iç işlerine karışma gibi bir hakkı yok olamazda zaten. Yardım edebildikleri kadar ediyorlar zaten.
Website: Etalon
