31 Mart tarihi, 1918’in mart ve nisan aylarında Ermeni çeteleri tarafından soykırıma maruz kalan ve topraklarından sürülen Azerbaycan Türklerinin acısına binaen tarihin kara sayfalarından biri olarak her zaman hatırlanıyor.
Bilindiği gibi Çarlık Rusyası’nın son dönemlerindeki çalkantılı siyasi gelişmeler, daha önceden Azerbaycan’ın çeşitli bölgelerine yerleştirilmiş olan Ermeniler açısından fırsat teşkil etmiş, Ermeni çeteleri otorite boşluğundan da istifade ederek çevre köy ve kasabalardaki Azerbaycanlıları katlederek topraklarını ele geçirmeye başlamıştı. 1905 yılından itibaren belli hedefler etrafında örgütlenen ve silahlanan Ermeniler, başta Bakü olmak üzere tüm bölgelerde karışıklar çıkararak Azerbaycanlıları yıldırma politikası güdüyorlardı.
Rusya’da 1917 yılında yapılan devrimin ardından Bakü’de yönetimi ele geçiren Bolşeviklerin Ermeni lideri Stepan Şaumyan’ın desteklediği Ermeni ve Bolşevik çeteleri, Azerbaycanlıları hedef alan saldırılarının da şiddetini arttırdı. 1918 yılının 30 Mart ve 3 Nisan tarihleri arasında Bakü, Şamahı, Guba, Haçmaz, Lenkeran, Hacıkabul, Salyan, Zengezur, Karabağ, Nahçıvan ve diğer bölgelerde Ermeni ve Bolşevik çeteler tarafından binlerce Azerbaycanlı katledildi.
Ermenilerin katliamı, Osmanlı Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın talimatıyla Nuri Paşa komutasında kurulan Kafkas İslam Ordusu’nun Azerbaycan’a yardıma gelmesi ve ülkeyi çetelerden temizlemesiyle son buldu.
Azerbaycan’da yıllardır dünya kamuoyunun 1918 yılında Ermeniler tarafından uygulanan mezalim ve katliamın “soykırım” olarak kabul ettirilmesi konusunda çeşitli çalışmalar yürütülüyor. Konuya ilişkin merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, 1998 yılında imzaladığı kararname ile 31 Mart tarihinin, “Azerbaycanlılar Soykırım Günü” olarak anılmasına karar vermişti.
TOYŞAD
Gökalp Şentürk
