Aşırı ekran süresinin dikkat dağınıklığı, öfke nöbetleri ve motor beceri gelişiminde gerileme gibi sorunlara yol açabildiğine dikkat çeken Ergoterapi Uzmanı Emrullah Harun Kaya, aşırı ekran sürelerinin otizmli çocuklar üzerindeki etkilerinden bahsetti.
Ekran süresinin uzunluğu otizmli çocukların sosyal etkileşiminden uzak kalmalarına neden oluyor
Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocukların ekran kullanımı ile ilgili gözlemlerin bireysel farklılıklar gösterdiğini aktaran Emrullah Harun Kaya, “Ortak eğilimlere bakmak daha doğru sonuçlar ortaya koyabiliyor. Otizmli çocuklar genellikle çevreden alınan uyaranlara karşı duyarlıdırlar ve bu nedenle ekran dikkatlerini çeker. Ancak ekran süresinin uzun olması durumunda, bu çocukların sosyal etkileşimden uzak kaldıkları ve çift yönlü etkileşim becerilerinde zorluk yaşadıkları gözlemleniyor.” dedi.
Ayrıca ekran başında geçirilen sürede dikkat sürelerinin kısaldığı, bir aktiviteye odaklanma sürelerinde azalma olduğunun görüldüğünü dile getiren Kaya, “Bu durum davranışsal sorunlarının artmasına neden olabilir. Dil becerilerinde zayıflık ve duyusal entegrasyonlarının desteklenmesi gereken Otizmli bireylerin ekran kullanımının sınırlandırılması büyük önem taşır.” şeklinde konuştu.
Dikkat dağınıklığı ve öfke nöbetleri, aşırı ekran kullanımın olumsuz sonuçları arasında
Ekran kullanımının otizmli bireyler üzerindeki etkilerine bakıldığında hem olumlu hem de olumsuz yanları olduğunu ifade eden Emrullah Harun Kaya, “Olumlu etkileri arasında, dijital uygulamaların dil gelişimi, iletişim becerileri ve bilişsel süreçler üzerinde destekleyici rol oynandığına dair bulgular gösterilebilir.” dedi.
Ancak ekran kullanımın aşırıya kaçması durumunda çeşitli olumsuz etkiler ortaya çıkabildiğini vurgulayan Kaya, şunları söyledi:
“Uzun süreli ekran maruziyeti, çocuklarda sosyal ilişkiler, davranışsal problemler ve sosyal becerilerde gerileme gibi sorunlara yol açabilir. Ayrıca, ekran başında geçirilen zamanın artması motor beceri gelişimi ve fiziksel sağlık üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir. Dikkat dağınıklığı, aşırı uyarılma ve öfke nöbetleri gibi davranışsal bozukluklar, aşırı ekran kullanımın olumsuz sonuçları arasında yer alır. Bu bağlamda otizmli çocukların ekran kullanımının sınırlı, denetimli ve bireysel ihtiyaçlara uygun şekilde yönetilmesi hem eğitimsel hem de gelişimsel süreçleri desteklemek adına önemlidir.”
Otizmli çocuklarda ekran süresi genel yaş gruplarına göre düzenlenebilir
Otizmli bireyler için uygun ekran süresinin, yaş, bilişsel ve duygusal gelişim seviyesi, duyusal hassasiyetler ve ekran içeriğinin niteliğine bağlı olarak değişiklik gösterdiğine dikkat çeken Emrullah Harun Kaya, “Özellikle küçük yaş gruplarında, ekran süresinin sınırlı tutulması büyük önem taşır, ancak otizmli çocuklar özelinde belirlenmiş kesin bir standart bulunmuyor. Bu nedenle, ekran süresi konusunda bireysel ihtiyaçlara göre esneklik sağlanmalı ve öncelikle genel yaş gruplarına göre önerilen ekran süreleri dikkate alınmalı.” dedi.
Genel yaş gruplarına göre önerilen ekran sürelerini hatırlatan Kaya, “0-2 yaş arası çocuklar için ekran süresi genellikle önerilmez. Bu yaş grubundaki çocukların erken gelişimlerinde, özellikle dil, motor beceriler ve sosyal etkileşimler açısından, yüz yüze iletişim ve fiziksel oyunlar daha önemli kabul edilir. 2-5 yaş arasındaki çocuklar için, ekran süresi günde 1 saati geçmemeli. Bu yaş grubunda, ekran zamanı eğitici ve interaktif olmalı. 6 yaş ve üzeri çocuklar için ekran süresi, günlük 1-2 saat arasında olmalı. Bu yaş grubunda, eğitici programlar, okuma ve yazma becerilerini geliştiren içerikler, sosyal etkileşimi teşvik eden oyunlar ve diğer öğrenme aktiviteleri önerilir.” açıklamasını yaptı.
Ekran içeriği düşük uyarımlı, sakinleştirici ve dikkat dağıtmayan unsurlardan oluşmalı
“Otizmli çocukların ekran kullanımı sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, ekran süresinin sınırlı tutulması, içeriğin eğitici ve yapılandırılmış olması ve çocukların gelişimsel ihtiyaçlarına uygun içeriklerin tercih edilmesidir.” diyen Emrullah Harun Kaya, ekran içeriğinin, düşük uyarımlı, sakinleştirici ve dikkat dağıtmayan unsurlardan oluşması, görsel ve işitsel öğelerin uyumlu olması gerektiğini vurguladı.
Ayrıca, ekran kullanımı sırasında ebeveyn veya eğitimcilerle etkileşimli bir ortam sağlanması ve çocukların yalnız bırakılmaması gerektiğinin altını çizen Kaya, “Sosyal becerilerin gelişimine yönelik uygulamalar tercih edilmeli, şiddet ya da aşırı uyarıcı içeriklerden kaçınılmalı. Ekran süresi sonrası sosyal etkileşimlere ve fiziksel aktivitelere zaman ayrılması, çocukların sağlıklı gelişimini destekler.” önerisinde bulundu.
Az sosyal etkileşim ve hızlı ödül sağlayan platformlar ekran bağımlılığına neden olabiliyor!
Otizmli bireylerin tekrarlayan davranışlara ve çevreden gelen uyaranlara karşı ilgi gösterme eğilimde bulunduklarında dolayı ekran bağımlılığına daha yatkın olabileceklerine de dikkat çeken Emrullah Harun Kaya, sözlerini şöyle tamamladı:
“Özellikle sosyal etkileşimin az olduğu ve hızlı ödül sağlayan platformların, otizmli bireylerde uzun süreli ekran kullanımına yol açabileceğini gösteriyor. Bu durum zamanla sosyal iletişim becerilerinde gerilemeye, dikkat süresinin azalmasına, odaklanma sorunları yaşamasına, aktiviteyi sürdürebilme becerisinde zorlanma ve duyusal işleme süreçlerinin olumsuz etkilenmesi gibi sonuçlar doğurabiliyor. Ayrıca ekran bağımlılığı olan bireylerde fiziksel aktivite eksikliğine, uyku düzeninde bozulmalara ve günlük yaşam aktivitelerinde gelişmesi gereken becerilerde gecikmelere neden olabiliyor.” (İLKHA)
