Ziya Gökalp (1876-1924), Türkçülük akımının en önemli ideologlarından biri olan bir düşünür, şair ve siyasetçidir. Osmanlı Devleti’nin son döneminde ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında Türk milliyetçiliğinin şekillenmesinde büyük rol oynamıştır.
Hayatı ve Eserleri
Asıl adı Mehmet Ziya olan Gökalp, Diyarbakır'da doğdu. Genç yaşta İstanbul’a giderek Mülkiye Mektebi ve Baytar Mektebinde eğitim aldı. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra siyasete ve fikir hayatına atıldı. İttihat ve Terakki Cemiyeti içinde önemli bir yer edindi. 1911’de Selanik’te yayımlanan Genç Kalemler dergisinde yazılarıyla Yeni Lisan Hareketine katkı sağladı.
Başlıca eserleri şunlardır:
Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak
Türkçülüğün Esasları
Malta Mektupları
Türk Töresi
Kızıl Elma (şiir kitabı)
Türkçülük İçin Önemi
1. Türkçülük Fikrini Sistemleştirdi
Türkçülüğü sadece bir edebi akım olmaktan çıkarıp siyaset, kültür ve toplum üzerine kurulu bir ideoloji haline getirdi.
Türk milletini kültürel ve sosyolojik bir çerçevede tanımlayarak millet kavramını netleştirdi.
2. "Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak" Üçlemesi
Ona göre Türkleşmek: Türk kültürünü ve dilini merkeze almak,
İslamlaşmak: Dini ve ahlaki değerleri korumak,
Muasırlaşmak: Batı'nın bilim ve teknik alanındaki ilerlemelerini benimsemekti.
3. Dil ve Kültür Çalışmaları
Osmanlıcılık ve ümmetçilik yerine Türk milletinin kendi öz değerlerine dönmesini savundu.
Halkın konuştuğu sade Türkçeyi yazı dili haline getirmeye çalıştı.
4. Türk Birliği ve Turancılık
Türk dünyasının birliğini savunan Turan ülküsünü ortaya koydu.
Ancak daha sonra bu fikrin pratikte zor olduğunu kabul ederek Türkiye merkezli bir Türkçülüğü destekledi.
5. Atatürk ve Cumhuriyet Dönemine Etkisi
Atatürk'ün "Türk milleti" tanımında Gökalp’in fikirleri etkili olmuştur.
Eğitim, hukuk ve kültür alanında Cumhuriyet reformlarına ilham vermiştir.
Sonuç
Ziya Gökalp, Türkçülük düşüncesini bilimsel ve sistemli hale getiren kişi olarak Türk tarihindeki en önemli fikir adamlarından biridir. Onun çalışmaları, Türk milliyetçiliğinin temellerini oluşturmuş ve Cumhuriyet’in kültürel politikalarına yön vermiştir.
#ziyagökalp #türkçülük