Biden'ın çöken İsrail-Suudi normalleşmesi stratejisinin ardından Washington, Riyad ile nükleer işbirliğine yöneliyor. ABD Enerji Bakanı Wright, Riyad’da '123 Anlaşması' sinyali verdi. Ancak bunun için Suudi Arabistan’ın nükleer programını sivil amaçlarla sınırlamayı taahhüt etmesi gerekiyor.

ABD Enerji Bakanı Chris Wright, pazartesi günü Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'daydı. ABD ile Suudi Arabistan'ın krallıkta sivil nükleer program geliştirme konusunda işbirliğine yönelik ön anlaşmaya doğru ilerlediğini duyurdu.

Anlaşmanın, bu yıl içinde imzalanması beklenen bir mutabakat zaptıyla resmileşmesi öngörülüyor. Ancak ABD'nin Suudi Arabistan’daki nükleer programa resmî olarak dahil olabilmesi, 1954 tarihli ABD Atom Enerjisi Yasası’nın 123. Bölümüne kapsamında bir anlaşma yapılmasını gerektiriyor.

DOKUZ TEMEL ŞART

Bu da 123 Anlaşması olarak adlandırılıyor ve sivil nükleer teknolojinin nükleer silah üretimi için kullanılmaması ve hassas malzeme transferlerinin kontrol altına alınması gibi dokuz temel nükleer silahsızlanma şartını içeriyor.

Wright bu bağlamda şunları söyledi:

"ABD'nin burada nükleer alanda ortaklık kurması ve dahil olması için kesinlikle 123 anlaşması olacak... Hem Suudi Arabistan'ın hem de Amerika'nın hedeflerine ulaşacak bir anlaşmayı yapılandırmanın birçok yolu var."

İRAN VE NÜKLEER VURGUSU

Daha önce Suudi Arabistan, nükleer silah üretiminde kullanılabilen uranyum zenginleştirme ve yakıt yeniden işlemeyi yasaklayacak kısıtlamaları kabul etmede isteksiz davranmıştı.

Veliaht Prens Muhammed bin Selman 2023'te ve daha önce İran'ın nükleer silah edinmesi halinde Suudi Arabistan'ın da nükleer silah elde etmek için çalışacağı uyarısında bulunmuştu. Bu durum, silah denetimini savunanlar ve ABD milletvekilleri arasında endişelere yol açmıştı.

Enerji Bakanı Wright, Riyad'ın henüz 123 anlaşmanın şartlarını kabul etmediğini belirterek, her iki ülkenin hedeflerine ulaşmak için birden fazla yaklaşımın kullanılabileceğini vurguladı.

ÇÖKEN STRATEJİ

Joe Biden yönetimi Batı Asya denklemini İsrail-Suudi Arabistan üzerinden kurmayı denemiş, sonuç almaya yaklaşırken 7 Ekim Operasyonu ile birlikte Riyad-Tel Aviv ilişkilerini normalleştirme girişimleri yarım kalmıştı. Önceki ABD yönetimi nükleer işbirliği, Suudi Arabistan için güvenlik garantileri ve İsrail ile normalleşmeyi içeren daha geniş tabanlı bir anlaşma arıyordu. Wright'ın açıklamaları ise daha dar bir kapsamda sadece enerji ortaklığına odaklandı.

Suudi Arabistan, Vizyon 2030 reformlarının bir parçası olarak yenilenebilir ve nükleer enerji genişletmeyi hedefliyor.